(http://yunus.hacettepe.edu.tr/~acun)
[Bu makale, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 2/4(2004), 641-658’de yayınlanmış olup, kaynak göstermek kaydıyla kullanılabilir]
Bilimsel ve teknolojik yenilik, çeşitli yazarlarca haklı olarak defalarca ifade edildiği üzere, bireysel ve toplumsal düzeyde bakıldığında hayat kalitesi ve refahın yükseltilmesinin, uluslar arası düzeyde bakıldığında ise ülkenin rekabet edebilirliğinin hatta daha da ileri giderek var olabilmesinin ön şartı olmuştur. Bu açıdan bakıldığında Türkiye’nin bilimsel ve teknolojik gelişme seviyesinin değerlendirilmesinin önemi kendiliğinden ortaya çıkmaktadır. Bu da, tabii, gözlerimizi ilgili literatüre çevirmemizi gerektirmektedir.
Bu noktada, söz konusu bu literatürü değerlendirebilecek veri ve kavramsal çerçeveye sahip miyiz sorusu akla gelmektedir. Mevcut durumda, her ikisi için de olumlu cevap vermek ne yazık ki zor görünüyor. Her şeyden önce, böyle bir değerlendirme ilgili literatürün kapsamlı ve güncel bir bibliyografyasının varlığını gerektirmektedir. Bu konuda elimizdeki en kapsamlı tek bibliyografya bir Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırmalar Kurumu (TÜBİTAK) projesi çerçevesinde Aykut Kazancıgil ve Vural Solok isimli iki tıpçı bilim adamı tarafından Atatürk’ün doğumunun 100. yılı vesilesiyle hazırlanmış bulunan Türk Bilim Tarihi Bibliyografyası 1850-1981 (İstanbul, 1981) başlıklı eserdir. Adından da anlaşılacağı üzere, eser son 23 yılı kapsamamaktadır, yani güncel değildir. Ayrıca bibliyografya, Astronomi, Matematik, Fizik, Kimya, Botanik, Zooloji, Jeoloji, Fiziki Coğrafya, Ormancılık, Mühendislik, Teknik Bilimler, Tıp, Eczacılık, Diş Hekimliği, Veteriner Hekimlik ve Ziraat dallarını kapsamakta olup Sosyal bilimler hariç tutulmuştur.
Kavramsal
çerçeve konusuna gelince… Bu konuda da genel kabul görmüş bir yaklaşım
bulunmamaktadır. Ancak buna duyulan ihtiyaç başkaları tarafından da dile
getirilmiştir [11, s.115] (atıflardaki ilk rakam, eserin aşağıda Bibliyografya bölümdeki sıra numarasına
işaret etmektedir).
Bu makalede, işaret
edilen her iki boşluk da doldurulmaya çalışılmıştır: Bu yazıda yapılacak
değerlendirmeye temel olacak mümkün olduğunca güncel ve bütün bilim dallarının
kapsayacak seçme bir bibliyografya hazırlanmıştır -bu bibliyografya 5. bölümde
“Bibliyografya” başlığı altında verilmiştir. Kavramsal çerçeve konusunda da
TÜBİTAK tarafından hazırlanmış bulanan Türk Bilim Politikası (1983-2003) adlı
strateji raporunda da kullanılmış
bulunan [114, s.229] sistem yaklaşımı benimsenmiştir. Bu yaklaşımın geniş bir tanımı verilerek bu
makalenin konusu açısından nasıl yararlanılabileceği gösterilmiştir.
Yazının bundan sonraki kısmında sistem yaklaşımına ve literatürün bu yaklaşım çerçevesinde yapılan değerlendirilmesine yer verilmektedir.
Bu makalede literatürün değerlendirilmesi için sistem yaklaşımı önerilmektedir. Peki nedir sistem yaklaşımı? Sistem yaklaşımı bilgisayar sistemlerinin işleyişinden esinlenilerek geliştirilmiştir. Bu yaklaşımda, bir ülkedeki bilim ve teknoloji veya araştırma-geliştirme (AR-GE) alanındaki faaliyetlerin dinamik bir sistem içinde cereyan ettiği düşünülmektedir. Bu sistemde girdiler (inputs), öğretim elemanı/araştırıcılar, öğrenciler, bina-araç-gereç ve finansmandır. AR-GE faaliyetleri belli kurumlar içinde meydana gelir. Bu kurumlarda yürürlükte olan yazılı kurallar (kanunlar, tüzükler, yönetmelikler) ve yazılı olmayan kurallar (gelenekler, zihniyet, ahlak vs) bu sitemin iç girdilerini (withinputs) oluşturur. AR-GE kurumlarında meydana gelen eğitim/öğretim ve araştırma süreci sonucunda sistem girdileri, çıktılara (outputs) dönüşür. Bu çıktılar, yetişmiş insan gücü, bilimsel yayınlar, buluşlar ve sosyo-ekonomik/politik problemlere çözümlerdir. Çıktılar bir sonraki adımda geri besleme yoluyla girdileri etkilemektedir. Mesela, AR-GE yoluyla sosyo-ekonomik problemlere geliştirilen çözümler sonucu artan refah, sisteme giren finansmanda artışa yol açmaktadır. Sistem kapalı değil, aksine belli bir sosyo-ekonomik/politik çevrede bulunmaktadır; girdileri itibariyle bu çevreden etkilenmekte çıktıları itibariyle de bu çevreye etki yapmaktadır. Uygulanan bilim ve teknoloji politikaları bu sistemin bir bütün olarak işleyiş ve performansını etkilemekte ve yönlendirmektedir. Belli bir alanda veya bilim dalında gerçekleştirilen faaliyetler bu sistemin alt sistemini oluşturmaktadır.
Görüldüğü üzere bu yaklaşım sağlam veriler olması kaydıyla, bilim teknoloji sistemini dinamik bir süreçte ele alma imkanı sağlamaktadır. Sistemin parçalarını zorunlu olarak tek tek incelerken sistemin bütününü göz önünde bulundurma imkanı sağlamaktadır. Zaten yaklaşımın bir adı da bütünleşik yaklaşımdır.
Peki böyle bir yaklaşım bilim teknolojinin gelişimi ile ilgili literatürün değerlendirilmesinde nasıl kullanılabilir? Her şeyden önce sistemin bir bütün olarak işleyişini anlamaya yarayacak verilerin toplanıp, sonra bunları işleyip yorumlayan çalışmalar yapılıp yapılmadığına bakılabilir. Ayrıca, sistemin unsurları olan Girdiler, İç-Girdiler, Ar-Ge Kurumları, ekonomik/politik çevre ve AR-GE Sistemi ve Bilim Politikalarında biri veya birkaçı ve aralarındaki ilişkileri ele alan ayrıntılı incelemelerin bulunup bulunmadığına bakılabilir:
Sistemi yönlendiren bir bilim-teknoloji politikasının varlığı, isabet ve etkisi araştırılmış mı? Öğretim elemanı/araştırıcılar, öğrenciler, bina-araç-gereç ve finansman hakkında karşılaştırmalı incelemeler var ve yeterli mi? Bilim ve Teknoloji faaliyetlerinin gerçekleştirildiği kurumlar ve bunlar arasındaki bilgi akışı ve koordinasyon konusunda ayrıntılı incelemeler var mı? AR-GE’yi düzenleyen kanun, tüzük, yönetmelikler, gelenekler, etik tutum ve davranışların girdilerin çıktılara dönüşümünde aldıkları rol, periyodik olarak değerlendirilmiş mi? Yetişmiş insan gücü, bilimsel yayınlar, buluşlar ve sosyo-ekonomik/politik problemlere çözümler niteliksel, niceliksel açıdan ve karşılaştırmalı olarak incelenmiş mi? AR-GE Sistemi ve Sosyo-ekonomik/politik çevre arasındaki ilişkilerin mahiyeti araştırılmış mı? Alt sistemler, yani belli bilim teknoloji dallarının doğuşu gelişmesi konusunda ayrıntılı incelemeler var mı?
Aşağıda beşinci bölümde verilen bibliyografya bu sorular göz önünde bulundurularak değerlendirilmiştir.
Bir ülkenin AR-GE sistemini bir bütün olarak, yani sistem yaklaşımına uygun olarak değerlendirilmesi oldukça zordur [114, s.205]. Çükü böyle bir çalışma sistemin bütün unsurlarıyla ilgili verilerin eksiksiz ve güncel olmasını gerektirmektedir. Bilindiği gibi, bilim teknoloji ile ilgili istatistikler 1990 yılından bu yana Devlet İstatistik Enstitüsü (DİE) tarafından yıllık anketlerle derlenmektedir. Bu istatistiklerin en sonuncusu 2002 yılında yayınlanmıştır (bkz. [45]). 1990 öncesine ait düzenli istatistikler ise mevcut değildir. DİE istatistiklerinin önemli bir başka eksikliği de konuya sadece girdi yönünden yaklaşmasıdır. Bu yüzden de sistem yaklaşımıyla konuyu ele alan çalışmalar az sayıda olup (mesela bkz. [2], [3], [114], [145]) bunlar da çoğu zaman tasviri olmaktan öteye geçememektedirler.
Sistemin parçaları veya alt sistemler hakkındaki çalışmalara gelince… Sistemin bütününe yön veren bilim politikası konusunun en çok ilgi gören alan olduğu anlaşılmaktadır [46], [142] , [145], [146], [151], [152], [153] ve [154]. Bu alandaki en önemli çalışma TÜBİTAK’ın ilk kurucu genel sekreteri Prof. Dr. Nimet Özdaş’ın Devlet Bakanlığı döneminde hazırlanan Türk Bilim Politikası 1983-2003 [145] adlı rapordur. Bu raporda, bütün sektörlerde ve ilgili alanlarda yapılması gerekli projeler, eylemler, kurumsal ve yasal değişiklikler sistem yaklaşımına uygun biçimde hazırlanarak politik karar organının emrine verilmiştir. Bu raporda on bin çalışan nüfus başına araştırıcı sayısının 15’e, AR-GE harcamalarının, Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYİH) içindeki payının %1’i aşması, ülke AR-GE harcamalarının içinde özel sektör payının % 30’a çıkartılması hedeflenmişti. Son DİE verileri [45.11] bu hedeflere bugün bile ulaşılamadığını gösteriyor: On bin çalışan nüfus başına araştırıcı sayısı 13.6; GSYİH oranı %067 ve Ticari kesimin AR-GE Harcamalarındaki payı ise % 26.6 civarındadır. Buradan bilim politikası raporlarının sistemi bütün olarak yönlendirme konusunda beklenen etkiyi yapmadıklarını sonucunu çıkarmak mümkündür.
Türk Bilim Politikası 1983-2003’de kurulması öngörülen, Başbakanın başkanlığında Devlet Planlama Teşkilatı (DPT), Yüksek Öğretim Kurulu (YÖK), Türkiye Atom Enerjisi Kurumu (TAEK) ve TÜBİTAK’ın yetkililerinden oluşan, Bilim Teknoloji Yüksek Kurulu (BTYK), kuruluşundan ancak altı yıl sonra toplanabilmiş, hiçbir karar alamadan da dağılmıştır[114, s.232]. Bununla birlikte, bardağın dolu tarafında da bakmak gerekir. 1998 yılında üçüncü defa toplanan BTYK’da kurulması kararlaştırılan Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi TÜBİTAK’a bağlı bir birim olarak kurulmuş ve kısa zamanda Türkiye’deki üniversitelerin tamamının ve bazı kamu araştırma kurumlarının bağlı bulunduğu Türkiye’nin en güçlü İnternet omurgası haline gelmiştir. ULAKNET adı verilen bu ağın üniversitelerce ve kamu araştırma kurumlarınca ne derece etkili ve verimli kullanıldığına ilişkin çalışmalar ise henüz mevcut değildir.
Bilim politikası alanındaki göreli ilgi yoğunluğuna karşılık, bibliyografyalar, AR-GE Envanteri, Canlı Varlıkları Envanteri (Flora ve Fauna), Kültür Varlıkları Envanterleri, Fonetik Envanteri gibi gerek bilim politikası araştırmalarında gerekse diğer araştırmalarda kullanılacak temel verilerin derlenmesini öngören çalışmalar ise yeterli ilgiyi görmemiştir [3, s.216]. Bu bakımdan [49], [89] ve [90] bir istisna oluşturmaktadır. Sahaya inip uzun süreli ve zahmetli bir ameliye sonucu veri toplamaktansa, masa başında “politika (fikir)” üretmek daha kolay gelmiş olmalı.
Türkiye’de AR-GE alanında mevcut AR-GE kaynaklarının (mali ve insan gücü) etkili ve verimli kullanılmasına yönelik olarak sistem içinde bilgi akışı, koordinasyon, değerlendirme ve denetim mekanizmaları kurulması gerektiği ve sürekli güncel tutulan kapsamlı bir AR-GE envanteri ve bir milli AR-GE bütçesinin en etkin izleme ve değerlendirme mekanizması olacağı ifade edilmiş olmakla birlikte (bkz. [2], [3] ve [142.29]), mevcut mekanizmaların nasıl işlediğine dair kapsamlı araştırmalar bulunmamaktadır.
Son DİE istatistiklerine göre [45.1] Türkiye’de AR-GE personelinin çoğunluğu (% 58.6) Üniversitelerde bulunmaktadır. Aynı şekilde AR-GE harcamalarının önemli bir bölümü de üniversitelerde yapılmaktadır (% 64.3). Sistemin çıktılarından olan bilimsel yayınlar da yine üniversitelerde üretilmektedir. Buna karşılık alt sistemler olarak üniversitelerin tamamının veya bir bölümünün (mesela vakıf üniversiteleri) veya belli bilim dallarının gelişimi konusuna akademik ilgi azlığı kendini göstermektedir. Genel mahiyetteki [3], [76], [94], [114], [121], [127], [150] gibi çalışmalarda üniversiteler konusu çok kısa yer almaktadır. Münhasıran üniversiteler hakkında hazırlanan [30], [36], [147], [148], [164], [165] gibi eserler ise bağımsız akademik çalışmalar olmayıp değişik zamanlarda Başbakanlık veya Cumhurbaşkanlığının girişimiyle zamanın üniversite yönetimlerince derlenmiş bilgilerden oluşmaktadır.
Benzer şekilde, DPT, TÜBİTAK ve Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA) hakkındaki literatürün hem sayı hem de nitelik olarak, bu kurumların Türkiye’de bilim teknoloji alanında gerek araştırmalara sağladıkları mali destek, gerekse bizzat araştırma kurumu olarak oynadıkları önemli role paralel olduğunu söylemek mümkün değildir. Aynı şey, AR-GE harcamalarının %25-30’unu gerçekleştiren özel sektör araştırma kurumları için de söylenmelidir.
Spesifik bilim dallarının gelişimini ele alan çalışmaların sayıca daha fazla olduğu anlaşılıyor: bkz. [18], [22], [25], [64], [77], [78], [79], [81], [86], [102], [105], [133], [151], [152], [153], [154], [165], [169]. Ancak bunların önemli bir bölümü TÜBİTAK ve TÜBA’nın girişimleriyle Cumhuriyetin 50. yılı, 70. yılı, 75. yılı veya Atatürk’ün doğumunun yıldönümleri gibi vesilelerle yapılmış “bilanço” çalışmalarından oluşmaktadır. Bu durum başka bir bakışla şöyle de ifade edilebilir: “Türkiye’de bilimin ve teknolojinin gelişmesi konusu, büyük ölçüde normal araştırma sürecinin dışında kalmıştır.”
Literatürün belki de en seyrek olduğu alan, AR-GE sisteminin iç girdileri, mevzuat, gelenek, tutum ve davranışlardır. Bu alandaki temel düzenlemeleri yapan 1981 yılında kabul edilmiş olan 2547 Sayılı Yüksek Öğretim Kanunu ve 1995 yılında kabul edilmiş olan 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu sonradan bir çok kere değiştirilmişlerdir. Bu kanunlar ve uygulanmaları hakkında yapılmış kapsamlı araştırmaların bulunmamasına bakılarak, yapılan değişikliklerin, uygulamadan doğan aksaklıkların bilimsel yolla araştırılmasına dayalı olarak değil, el yordamıyla ve yüzeysel gözlemlere dayalı olduğu söylenebilir. Aynı şekilde, 2001 yılında kabul edilmiş bulunan 4691 Sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanununun uygulanması konusunda da henüz bir inceleme bulunmamaktadır. AR-GE personelinin bilim ve teknolojiye yönelik anlayış, tutum ve davranışları, kısaca Türkiye’de bilim etiği konusunda, anekdot türü bilgiler ötesinde, sistematik bilimsel araştırmalar bulunmamaktadır
Cumhuriyet döneminde bilim ve teknolojinin gelişimi sürecini ele alan literatür konusunda sonuç olarak şunlar söylenebilir: Bir, büyük ölçüde normal araştırma sürecinin dışında, çeşitli yıldönümleri vesilesiyle ve sipariş yoluyla hazırlatılmış, yer yer oldukça sığ bir görüntü veren bir literatür ortaya çıkmıştır. İki, henüz el atılmamış boş alanlar vardır. Bu da, bilim teknoloji alanında Türkiye’nin mevcut gelişmişlik düzeyi ile tam örtüşmektedir.
1. ACUN (Ramazan). "21.Yüzyıla Girerken Rakamlarla Türkiye'de Bilim ve Teknolojinin Durumu", İLESAM Bülteni, Sayı 49 (Nisan-Haziran 1999), 4-8.
2. ACUN (Ramazan). "Türkiye’de Bilim ve Teknoloji". Atatürk’ün Ölümünün 62. Yılında Cumhuriyet Türkiye’sinde Bilimsel Gelişmeler Sempozyumu 8-10 Kasım 2000. Ed.: Bahaeddin YEDİYILDIZ. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, 2001, 191-222.
3. ACUN (Ramazan). "Türkiye'de AR-GE: Mevcut Durum ve Geleceğe Bakış", Üçüncü 1000'e Girerken Türkiye. Yayına Hazırlayan: Ömer Turan, Ankara: TDV Yayınları, 2000, 375-395.
4. ACUN (Ramazan). "Bilim, Bilgi Teknolojisi ve Türkiye". Milli Kültürler ve Küreselleşme, Yayına Hazırlayanlar: Bahaeddin YEDİYILDIZ, Çağatay ÖZDEMİR, Fahri UNAN, Konya, 1998, 83-92.
5. AKARSU (Bedia). "Türkiye Cumhuriyetinin 75. Yılında Globalleşen Dünya ve Türk Aydınlanma Devrimi". Türkiye Cumhuriyetinin 75. Yılında Bilim: Bilanço 1923-1998 Ulusal Toplantısı II. Kitap. Ankara: TÜBA, 1999, 185-200.
6. AKARTUNA (Mehmet). “Fen Fakültesinde Jeolojinin Gelişmesi”. İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesinde Çeşitli Fen Bilim Dallarının Cumhuriyet Döneminde Gelişmesi ve Milletlerarası Bilime Katkısı. İstanbul 1982.
7. AKÇASU (Alaeddin). “Türkiye Cumhuriyeti'nin 75. Yılında
Farmakolojinin Gelişmesi”. Türkiye Cumhuriyetinin 75. Yılında Bilim: Bilanço 1923-1998
Ulusal Toplantısı I. Kitap. I. Cilt. Ankara:
TÜBA, 1999.
8. AKDİK
(Sara), BAYTOP (Turhan). Eczacı Okulu Botanik Hocaları, İstanbul
1957.
9. AKDİK
(Sara). “Esad Şerefeddin
Köprülü (1866-1943)”, Türk Fiziki ve Tabii Bilimler Sosyetesi Yıllık
Bildirileri ve Arşivi, 11, 12, 13 (1943-44).
10. AKDUR (Recep). "Türkiye Cumhuriyetinin 75. Yılında Türkiye’de Sağlık Politikaları". Türkiye Cumhuriyetinin 75. Yılında Bilim: Bilanço 1923-1998 Ulusal Toplantısı II. Kitap. Ankara: TÜBA, 1999, 47-60.
11. AKŞİN (Sina). "Türkiye Cumhuriyetinin 75. Yılında Demokrasi Kuramı, Atatürk Devrimi ve Faşizm". Türkiye Cumhuriyetinin 75. Yılında Bilim: Bilanço 1923-1998 Ulusal Toplantısı II. Kitap. Ankara: TÜBA, 1999, 201-208.
12. AKŞİT (Bahattin). "Sosyoloji". Cumhuriyet Döneminde Türkiye’de Bilim: Sosyal Bilimler. Ankara: TÜBA, 1997, 7-18.
13. AKYOL (İbrahim Hakkı). “Son Yarım Asırda Türkiye’de Coğrafya”. Türk Coğrafya Dergisi, 1 (1943).
14. ALEMDAR (Korkmaz), ERDOĞAN (İrfan). "İletişim". Cumhuriyet Döneminde Türkiye’de Bilim: Sosyal Bilimler II. Ankara: TÜBA, 1998, 1-10.
15. ALTAY
(Gülay), DÖKMECİ (M. Cengiz). “Türkiye Cumhuriyeti'nin
75. Yılında Mekaniğin Gelişimine İlişkin Ön Bilgiler”. Türkiye Cumhuriyetinin
75. Yılında Bilim: Bilanço 1923-1998 Ulusal Toplantısı II. Kitap. II. Cilt. Ankara: TÜBA, 1999
16. ALTINTAŞ (Osman). "77 Yıllık Cumhuriyet Döneminde Matematikteki Gelişmeler". Atatürk’ün Ölümünün 62. Yılında Cumhuriyet Türkiye’sinde Bilimsel Gelişmeler Sempozyumu 8-10 Kasım 2000. Ed.: Bahaeddin YEDİYILDIZ. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, 2001, 223-230.
17. ARSLAN (Perihan). "Türkiye’de Beslenme Bilimi Eğitimindeki Gelişmeler". Atatürk’ün Ölümünün 62. Yılında Cumhuriyet Türkiye’sinde Bilimsel Gelişmeler Sempozyumu 8-10 Kasım 2000. Ed.: Bahaeddin YEDİYILDIZ. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, 2001, 367-369.
18. Atatürk’ün Ölümünün 62. Yılında Cumhuriyet Türkiye’sinde Bilimsel Gelişmeler Sempozyumu 8-10 Kasım 2000. Ed.: Bahaeddin YEDİYILDIZ. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, 2001, 369 s.
19. AYBAR (Selçuk). “Cerrahinin Gelişimi ve Son Yüzyılı”. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Dergisi, XII (1981).
20. BARKAN (Murat). “Bilgi Toplumuna Yönelen Türkiye’de Akademik Yazarın Çelişkisi”. Yeni Türkiye. Cumhuriyet Özel Sayısı III, 23-24 (Eylül-Aralık 1998), 2293-2306.
21. BAŞAR (Hüseyin). "Cumhuriyet Döneminde Eğitim Bilimleri ve Eğitimimiz". Atatürk’ün Ölümünün 62. Yılında Cumhuriyet Türkiye’sinde Bilimsel Gelişmeler Sempozyumu 8-10 Kasım 2000. Ed.: Bahaeddin YEDİYILDIZ. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, 2001, 137-142.
22.
BAYLAN (Naşit). Eczacılık
Tarihi. İstanbul 1968.
23. BAYSAL (Bahattin). “Türkiye Cumhuriyeti'nin 75. Yılında Kimya
Bilimi” Türkiye
Cumhuriyetinin 75. Yılında Bilim: Bilanço 1923-1998 Ulusal Toplantısı I. Kitap. I. Cilt. Ankara: TÜBA, 1999
24. BAYTOP (Turhan). “1923-1973 Yılları Arasında İstanbul Üniversitesinde Eczacılık Öğretimi, Araştırmaları ve yayınları”, İstanbul Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Dergisi, IX (1973), 1-22.
25. BERKEM
(Ali Rıza). Türkiye’de Son Yetmiş Yılda Kimya Alanında Gelişmeler. İstanbul,
1988.
26. BERKMAN (Aytekin). “Türkiye Cumhuriyeti'nin 75. Yılında Ziraat
Mühendisliği”. Türkiye
Cumhuriyetinin 75. Yılında Bilim: Bilanço 1923-1998 Ulusal Toplantısı II. Kitap. II. Cilt. Ankara: TÜBA, 1999.
27. BERMEK (Engin). "Türkiye Cumhuriyetinin 75. Yılında Moleküler Biyoloji". Türkiye Cumhuriyetinin 75. Yılında Bilim: Bilanço 1923-1998 Ulusal Toplantısı II. Kitap. Ankara: TÜBA, 1999, 125-136.
28. BİLGİN (Nuh). "Türkiye Cumhuriyetinin 75. Yılında Maden Mühendisliği". Türkiye Cumhuriyetinin 75. Yılında Bilim: Bilanço 1923-1998 Ulusal Toplantısı I. Kitap. Ankara: TÜBA, 1999, 353-377.
29. Bilim Adamı Yetiştirme. Lisansüstü Eğitim. Ankara: TÜBA, 1997.
30. Bilim Teknoloji ve Üniversiteler. Ankara: Cumhurbaşkanlığı, 1996.
31. BİNGÖL (Gökçe). "Cumhuriyet Dönemi Türkiye’sinde Fizik Alanında Gelişmeler". Atatürk’ün Ölümünün 62. Yılında Cumhuriyet Türkiye’sinde Bilimsel Gelişmeler Sempozyumu 8-10 Kasım 2000. Ed.: Bahaeddin YEDİYILDIZ. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, 2001, 155-162.
32. BİROL (Erdener). "Türkiye Cumhuriyetinin 75. Yılında Türkiye Atom Enerjisi Kurumu (TAEK)". Türkiye Cumhuriyetinin 75. Yılında Bilim: Bilanço 1923-1998 Ulusal Toplantısı II. Kitap. Ankara: TÜBA, 1999, 171-182.
33. BURSALI
(Orhan). “Türkiye Cumhuriyeti'nin 75. Yılında Popüler Bilim”. Türkiye Cumhuriyetinin
75. Yılında Bilim: Bilanço 1923-1998 Ulusal Toplantısı II. Kitap. II. Cilt. Ankara: TÜBA, 1999
34. Cumhuriyet Döneminde Türkiye’de Bilim: Sosyal Bilimler II. Ankara: TÜBA, 1998, 237s.
35. Cumhuriyet Döneminde Türkiye’de Bilim: Sosyal Bilimler I. Ankara: TÜBA, 1997, 238s.
36. Çağdaş Eğitim Çağdaş Üniversite. Ankara: T.C. Başbakanlık, 1992.
37. ÇAĞLAR (Arif). "Türkiye Cumhuriyetinin 75. Yılında 1933 Üniversite Reformu". Türkiye Cumhuriyetinin 75. Yılında Bilim: Bilanço 1923-1998 Ulusal Toplantısı II. Kitap. Ankara: TÜBA, 1999, 37-46.
38. ÇAKIN (İrfan). "Cumhuriyet Döneminde Bilgi ve Belge Yönetimi Alanında Gelişmeler". Atatürk’ün Ölümünün 62. Yılında Cumhuriyet Türkiye’sinde Bilimsel Gelişmeler Sempozyumu 8-10 Kasım 2000. Ed.: Bahaeddin YEDİYILDIZ. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, 2001, 61-76.
39. ÇAVDAR (Ayhan O.). "Türkiye Cumhuriyetinin 75. Yılında ‘TÜBA’". Türkiye Cumhuriyetinin 75. Yılında Bilim: Bilanço 1923-1998 Ulusal Toplantısı I. Kitap. Ankara: TÜBA, 1999, 247-263.
40. ÇELİK (Mehmet). "Cumhuriyet Döneminde Dilbilimi". Atatürk’ün Ölümünün 62. Yılında Cumhuriyet Türkiye’sinde Bilimsel Gelişmeler Sempozyumu 8-10 Kasım 2000. Ed.: Bahaeddin YEDİYILDIZ. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, 2001, 127-136.
41. ÇELİKDOĞAN (Sedat). “Türkiye’nin Gelişmiş ve Güçlü Bir Refah Toplumu Olabilmesi İçin Yeni Teknoloji Politikası”. Yeni Türkiye. Cumhuriyet Özel Sayısı III, 23-24 (Eylül-Aralık 1998), 2306-2311.
42. ÇEPEL (Necmettin). "Türkiye Cumhuriyetinin 75. Yılında Ormancılık Bilimlerinin Gelişimi". Türkiye Cumhuriyetinin 75. Yılında Bilim: Bilanço 1923-1998 Ulusal Toplantısı I. Kitap. Ankara: TÜBA, 1999, 379-410.
43. ÇİZAKÇA (Murat), PAMUK (Şevket). "İktisat Tarihi". Cumhuriyet Döneminde Türkiye’de Bilim: Sosyal Bilimler. Ankara: TÜBA, 1997, 19-34.
44. DEDEOĞLU (Necdet). "Türkiye Cumhuriyetinin 75. Yılında Türkiye’de Sağlık Düzeyi". Türkiye Cumhuriyetinin 75. Yılında Bilim: Bilanço 1923-1998 Ulusal Toplantısı I. Kitap. Ankara: TÜBA, 1999, 105-114.
45.
Devlet İstatistik Enstitüsü (DİE) Web Sitesinde
(www.die.gov.tr) bulunan Araştırma
Geliştirme Anketi Sonuçları Haber Bültenleri
1. 06.09.2004
2. 18.09.2002
3. 08.05.2001
4. 02.08.1999
5. 14.01.1998
6. 25.11.1997
7. 31.10.1996
8. 16.08.1995
9. 12.05.1994
10. 15.02.1994
11. 15.09.1992
46.
Devlet
Planlama Teşkilatı (DPT) Web Sitesinde (http://ekutup.dpt.gov.tr/oik/)
Bulunan Özel İhtisas Komisyonu Raporları
2. Bilişim Teknolojileri ve Politikaları
3. Biyoteknoloji ve Biyogüvenlik
4. Fikri Haklar
47. DEMİR (Remzi). “Bilim Tarihi ve Cumhuriyet Dönemindeki Bilimsel Çalışmalar”. Türkiye’de Bilim Tarihi Araştırmalarının Dünü ve Bugünü. Yayına hazırlayanlar: Esin KAHYA, Melek Dosay GÖKDOĞAN, Remzi DEMİR, H. Gazi TOPDEMİR ve Yavuz Unat, Ankara: A.Ü. Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi yayınları, 2003, 111-117.
48. DEMİRCAN (Osman). "Türkiye Cumhuriyetinin 75. Yılında Astronomi Çalışmaları". Türkiye Cumhuriyetinin 75. Yılında Bilim: Bilanço 1923-1998 Ulusal Toplantısı II. Kitap. Ankara: TÜBA, 1999, 145-158.
49. DEMİRİZ (Hüsnü). “Türkiye Florasına Doğru”. Biyoloji, 1 (1951).
50. DENKEL (Arda). "Felsefe". Cumhuriyet Döneminde Türkiye’de Bilim: Sosyal Bilimler. Ankara: TÜBA, 1997, 35-50.
51. DERVİŞOĞLU (Ahmet). “Türkiye Cumhuriyeti'nin 75. Yılında Elektrik Elektronik Mühendisliğindeki Gelişmelerin Bilime ve Ülkenin Gelişimine Katkıları”. Türkiye Cumhuriyetinin 75. Yılında Bilim: Bilanço 1923-1998 Ulusal Toplantısı I. Kitap. I. Cilt. Ankara: TÜBA, 1999
52. DİNÇER (Ferruh). “Türkiye Cumhuriyeti'nin 75. Yılında Veteriner
Hekimliğinin Bilimsel Bilançosu”. Türkiye Cumhuriyetinin 75. Yılında Bilim:
Bilanço 1923-1998 Ulusal Toplantısı I. Kitap. I.
Cilt. Ankara: TÜBA, 1999
53. DİNÇER (Kurtuluş). "Türkiye’de Türkçe Felsefe". Atatürk’ün Ölümünün 62. Yılında Cumhuriyet Türkiye’sinde Bilimsel Gelişmeler Sempozyumu 8-10 Kasım 2000. Ed.: Bahaeddin YEDİYILDIZ. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, 2001, 29-32.
54. DOĞAN (Mehmet). "Cumhuriyet Dönemi Türkiye’sinde Kimya Alanındaki Gelişmeler". Atatürk’ün Ölümünün 62. Yılında Cumhuriyet Türkiye’sinde Bilimsel Gelişmeler Sempozyumu 8-10 Kasım 2000. Ed.: Bahaeddin YEDİYILDIZ. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, 2001, 143-154.
55. DOĞRUSÖZ (Halim). "Yöneylem Araştırması". Cumhuriyet Döneminde Türkiye’de Bilim: Sosyal Bilimler II. Ankara: TÜBA, 1998, 11-34.
56. DÖLEN (Emre). “Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Bilim”. Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, Cilt I, 154-196.
57.
Dünya'da ve Türkiye'de Bilim, Etik ve Üniversite. Ankara: TÜBA, 2000.
58. EKİM (Tuna). "Türkiye Cumhuriyetinin 75. Yılında Botanik". Türkiye Cumhuriyetinin 75. Yılında Bilim: Bilanço 1923-1998 Ulusal Toplantısı I. Kitap. Ankara: TÜBA, 1999, 265-276.
59. EMRE (Cahit). "Yönetim Bilimi". Cumhuriyet Döneminde Türkiye’de Bilim: Sosyal Bilimler II. Ankara: TÜBA, 1998, 35-54.
60. ERDİL (Fethiye). "Cumhuriyet Döneminde Hemşirelik". Atatürk’ün Ölümünün 62. Yılında Cumhuriyet Türkiye’sinde Bilimsel Gelişmeler Sempozyumu 8-10 Kasım 2000. Ed.: Bahaeddin YEDİYILDIZ. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, 2001, 331-344.
61. ERGUVANLI (Kemal). “Halil Edhem ve Jeoloji”, Halil Edhem Hatıra Kitabı, II, Ankara 1948.
62. ERİNÇ (Sırrı). "Coğrafya". Cumhuriyet Döneminde Türkiye’de Bilim: Sosyal Bilimler. Ankara: TÜBA, 1997, 51-56.
63. ERİNÇ (Sırrı). “Cumhuriyetin 50. Yılında Türk Coğrafyası”. İÜEF Cumhuriyetin 50. Yılına Armağan, İstanbul 1973.
64. ERK (Nihal), DİNÇER (Ferruh). Türkiye’de Veteriner hekimlik Öğretimi ve Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Tarihi. Ankara, 1970.
65. ERKANAL (Armağan). "Arkeoloji". Atatürk’ün Ölümünün 62. Yılında Cumhuriyet Türkiye’sinde Bilimsel Gelişmeler Sempozyumu 8-10 Kasım 2000. Ed.: Bahaeddin YEDİYILDIZ. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, 2001, 93-106.
66. ESİN (Ufuk). "Arkeoloji". Cumhuriyet Döneminde Türkiye’de Bilim: Sosyal Bilimler. Ankara: TÜBA, 1997, 57-74.
67. ESİN (Ufuk). "Türkiye Cumhuriyetinin 75. Yılında Atatürk Düşüncesinin Ulusal Kimliğinin Oluşturulma Sürecinde Arkeoloji’nin Yeri: Dünü, Bugünü". Türkiye Cumhuriyetinin 75. Yılında Bilim: Bilanço 1923-1998 Ulusal Toplantısı I. Kitap. Ankara: TÜBA, 1999, 277-288.
68. GÖZLER (M. Ziya). "Türkiye Cumhuriyetinin 75. Yılında Maden Tetkik ve Arama (MTA)". Türkiye Cumhuriyetinin 75. Yılında Bilim: Bilanço 1923-1998 Ulusal Toplantısı II. Kitap. Ankara: TÜBA, 1999, 159-170.
69. GÜLEÇ (Kemal). “Türkiye Cumhuriyetinin Bilim ve Teknoloji Politikaları”. Yeni Türkiye. Cumhuriyet Özel Sayısı III, 23-24 (Eylül-Aralık 1998), 2273-2283.
70. GÜLEN (Dinçer). "Türkiye Cumhuriyetinin 75. Yılında Zooloji". Türkiye Cumhuriyetinin 75. Yılında Bilim: Bilanço 1923-1998 Ulusal Toplantısı II. Kitap. Ankara: TÜBA, 1999, 137-144.
71. GÜRAN (Sait), GÜLAN (Aydın). "Türkiye Cumhuriyetinin 75. Yılında Hukuk Bilimi". Türkiye Cumhuriyetinin 75. Yılında Bilim: Bilanço 1923-1998 Ulusal Toplantısı I. Kitap. Ankara: TÜBA, 1999, 289-326.
72. GÜRÜZ
(Kemal). “Türkiye Cumhuriyeti'nin 75. Yılında Türk Yükseköğretim Sistemi” Türkiye Cumhuriyetinin
75. Yılında Bilim: Bilanço 1923-1998 Ulusal Toplantısı I. Kitap. I. Cilt. Ankara: TÜBA, 1999
73. GÜVENÇ (Bozkurt). "İnsanbilim". Cumhuriyet Döneminde Türkiye’de Bilim: Sosyal Bilimler. Ankara: TÜBA, 1997, 75-90.
74. IŞIKLI
(Alpaslan). “Türkiye Cumhuriyeti'nin 75. Yılında Cumhuriyet ve Bazı Dini
Akımlar (Cumhuriyet'in İki Anti Tezi: Said Nursi ve Fethullah Gülen)”. Türkiye Cumhuriyetinin
75. Yılında Bilim: Bilanço 1923-1998 Ulusal Toplantısı II. Kitap. II. Cilt. Ankara: TÜBA, 1999
75. İDEMAN
(Mithat), ŞENKON (Hülya). “Türkiye Cumhuriyeti'nin 75. Yılında Pür ve Uygulamalı
Matematiğin Gelişimi” Türkiye
Cumhuriyetinin 75. Yılında Bilim: Bilanço 1923-1998 Ulusal Toplantısı I. Kitap. I. Cilt. Ankara: TÜBA, 1999.
76. İNÖNÜ (Erdal). "Türkiye Cumhuriyetinin 75. Yılında Bilim Bilançomuz". Türkiye Cumhuriyetinin 75. Yılında Bilim: Bilanço 1923-1998 Ulusal Toplantısı II. Kitap. Ankara: TÜBA, 1999, 1-4.
77. İNÖNÜ (Erdal). 1923-1966
Dönemi Türkiye Matematik Araştırmaları Bibliyografyası ve Bazı Gözlemler. Ankara 1973.
78. İNÖNÜ (Erdal). 1923-1966
Dönemi Türkiye Kimya Araştırmaları Bibliyografyası ve Bazı Gözlemler. İstanbul 1982.
79. İNÖNÜ (Erdal). 1923-1966
Döneminde Fizik dalındaki Araştırmalara Türkiye’nin Katkısını Gösteren Bir
Bibliyografya ve Bazı Gözlemler.
Ankara 1971.
80. İNÖNÜ
(Erdal).”Türkiye Cumhuriyeti'nin 75. Yılında
Türkiye'de Fizik”. Türkiye Cumhuriyetinin 75. Yılında Bilim: Bilanço 1923-1998
Ulusal Toplantısı II. Kitap. II. Cilt. Ankara:
TÜBA, 1999
81. İTÜ İnşaat Fakültesi Cumhuriyetin 50. Yılı Kitabı. Hazırlayan: Ergün TOGROL, İstanbul 1976.
82.
İZBIRAK
(Reşat). “Türkiye’de Son Yarım Yüzyıl İçinde Coğrafya Alanında Gelişmeler”. 50.
Yıl Konferansları, Ankara: DTCF, 1976.
83.
KAHYA
(Esin). “Ord. Prof. Dr. Aydın Sayılı’nın
Ardından”. Belleten, 221 (Nisan 1994), 241-263.
84. KANSU (İ. Akif). "Türkiye Cumhuriyetinin 75. Yılında Yüksek Ziraat Enstitüsü’nün Kuruluşu". Türkiye Cumhuriyetinin 75. Yılında Bilim: Bilanço 1923-1998 Ulusal Toplantısı I. Kitap. Ankara: TÜBA, 1999, 89-104.
85. KARAKAŞ (Sirel), ÇAKMAK (Emine D.). "Psikoloji Bilimi: Ülkemiz, Üniversitemiz, Dünyadaki Durum". Atatürk’ün Ölümünün 62. Yılında Cumhuriyet Türkiye’sinde Bilimsel Gelişmeler Sempozyumu 8-10 Kasım 2000. Ed.: Bahaeddin YEDİYILDIZ. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, 2001, 41-60.
86. KARAKUŞ (Rahmi). Felsefe Serüvenimiz. İstanbul 1995.
87. KASAPOĞLU (K. Erçin). "Cumhuriyet Dönemi Türkiye’sinde Bilimsel Gelişmeler: Yer Bilimleri". Atatürk’ün Ölümünün 62. Yılında Cumhuriyet Türkiye’sinde Bilimsel Gelişmeler Sempozyumu 8-10 Kasım 2000. Ed.: Bahaeddin YEDİYILDIZ. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, 2001, 239-252.
88. KAYIHAN (Hülya). "Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon". Atatürk’ün Ölümünün 62. Yılında Cumhuriyet Türkiye’sinde Bilimsel Gelişmeler Sempozyumu 8-10 Kasım 2000. Ed.: Bahaeddin YEDİYILDIZ. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, 2001, 323-330.
89. KAZANCIGİL (Aykut), SOLOK (Vural). “Türk Tıp Dergileri ve Süreli Yayınları Üzerine Analitik Bir İnceleme (1849-1981)”. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Dergisi, XII (1981).
90. KAZANCIGİL (Aykut), SOLOK (Vural). Türk Bilim Tarihi Bibliyografyası 1850-1981. İstanbul: TÜBİTAK, 1981.
91. KAZANCIGİL (Aykut), ER (Hamit). "Türkiye Cumhuriyetinin 75. Yılında 1933 Üniversite Reformu". Türkiye Cumhuriyetinin 75. Yılında Bilim: Bilanço 1923-1998 Ulusal Toplantısı I. Kitap. Ankara: TÜBA, 1999, 59-88.
92. KAZGAN (Gülten). "İktisat". Cumhuriyet Döneminde Türkiye’de Bilim: Sosyal Bilimler. Ankara: TÜBA, 1997, 91-104.
93. KIRBIYIK (Halil). “Cumhuriyet Türkiye’sinde Astronomi ve Uzay Bilimleri ve Gelişimi” . Yeni Türkiye. Cumhuriyet Özel Sayısı III, 23-24 (Eylül-Aralık 1998), 2312-2317.
94. KOCABAŞ (Şakir). “Cumhuriyetin 75. Yılında Bilim”. Yeni Türkiye. Cumhuriyet Özel Sayısı III, 23-24 (Eylül-Aralık 1998), 2265-2272.
95. KOLANKAYA (Dürdane). "Cumhuriyet Döneminde Biyoloji Alanında Gelişmeler". Atatürk’ün Ölümünün 62. Yılında Cumhuriyet Türkiye’sinde Bilimsel Gelişmeler Sempozyumu 8-10 Kasım 2000. Ed.: Bahaeddin YEDİYILDIZ. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, 2001, 163-190.
96. KÖPRÜLÜ (Orhan F.). “Adıvar, Abdülhak Adnan”. TDV İslam Ansiklopedisi, Cilt I, İstanbul 1988., 375.
97. KUBAN (Doğan). "Sanat Tarihi". Cumhuriyet Döneminde Türkiye’de Bilim: Sosyal Bilimler. Ankara: TÜBA, 1997, 105-120.
98. KUZUCU (Ahmet). "Türkiye Cumhuriyetinin 75. Yılında Makina Mühendisliği". Türkiye Cumhuriyetinin 75. Yılında Bilim: Bilanço 1923-1998 Ulusal Toplantısı II. Kitap. Ankara: TÜBA, 1999, 17-36.
99. KÜÇÜKER (Celal). "Bilim, İktisat ve Türkiye Üzerine". Atatürk’ün Ölümünün 62. Yılında Cumhuriyet Türkiye’sinde Bilimsel Gelişmeler Sempozyumu 8-10 Kasım 2000. Ed.: Bahaeddin YEDİYILDIZ. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, 2001, 261-278.
100. LEBLEBİCİ (Doğan Nadi). "Kamu Yönetimi ve Türkiye’deki Gelişimi". Atatürk’ün Ölümünün 62. Yılında Cumhuriyet Türkiye’sinde Bilimsel Gelişmeler Sempozyumu 8-10 Kasım 2000. Ed.: Bahaeddin YEDİYILDIZ. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, 2001, 279-292.
101.MADRAN
(Emre).”Türkiye Cumhuriyeti'nin 75. Yılında Kültürel Varlıkların Korunması”. Türkiye Cumhuriyetinin
75. Yılında Bilim: Bilanço 1923-1998 Ulusal Toplantısı II Kitap. II Cilt. Ankara: TÜBA, 1999.
102.MERDİVENCİ (Ahmet).
“Türkiye’de İlk Medikal Zooloji Kitabının Yayınlanışının 100’üncü Yılında
(1876-1976)”. Biyoloji Dergisi, 26
(1976).
103. MUMCU (Ahmet). "Hukuk". Cumhuriyet Döneminde Türkiye’de Bilim: Sosyal Bilimler. Ankara: TÜBA, 1997, 121-156.
104.NEYZİ
(Olcay). “Türkiye Cumhuriyeti'nin 75. Yılında Pediyatri”.
Türkiye
Cumhuriyetinin 75. Yılında Bilim: Bilanço 1923-1998 Ulusal Toplantısı I. Kitap. I. Cilt. Ankara: TÜBA, 1999
105.NORAS (Yüksel). Diş
Hekimliği Tarihi, Ankara 1973.
106. NOYANALPAN (Ningur). "Türkiye Cumhuriyetinin 75. Yılında Üniversite Yasalarında Özgürlük Kavramı". Türkiye Cumhuriyetinin 75. Yılında Bilim: Bilanço 1923-1998 Ulusal Toplantısı II. Kitap. Ankara: TÜBA, 1999, 209-218.
107. OKÇABOL (Rıfat). "Türkiye Cumhuriyetinin 75. Yılında Ortaöğretim ve Yaygın Eğitim". Türkiye Cumhuriyetinin 75. Yılında Bilim: Bilanço 1923-1998 Ulusal Toplantısı I. Kitap. Ankara: TÜBA, 1999, 163-188.
108. OKTAY (Ayla). "Türkiye Cumhuriyetinin 75. Yılında Okul Öncesi Eğitim ve İlköğretim". Türkiye Cumhuriyetinin 75. Yılında Bilim: Bilanço 1923-1998 Ulusal Toplantısı I. Kitap. Ankara: TÜBA, 1999, 137-161.
109. ONAT (Altan). “Türkiye Cumhuriyeti'nin 75. Yılında Kardiyovasküler Tıp”. Türkiye Cumhuriyetinin 75. Yılında Bilim: Bilanço 1923-1998 Ulusal Toplantısı I. Kitap. I. Cilt. Ankara: TÜBA, 1999
110. ÖNER (Levent). "Sağlık Bilimlerinde Gelişmeler: Eczacılık". Atatürk’ün Ölümünün 62. Yılında Cumhuriyet Türkiye’sinde Bilimsel Gelişmeler Sempozyumu 8-10 Kasım 2000. Ed.: Bahaeddin YEDİYILDIZ. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, 2001, 345-354.
111. ÖRS (Yaman). "Türkiye Cumhuriyetinin 75. Yılında Laiklik, Çoğulculuk, Türkiye ve Batı". Türkiye Cumhuriyetinin 75. Yılında Bilim: Bilanço 1923-1998 Ulusal Toplantısı II. Kitap. Ankara: TÜBA, 1999, 233-244.
112. ÖZ (Mehmet). "Cumhuriyet Döneminde Tarih Araştırmaları". Atatürk’ün Ölümünün 62. Yılında Cumhuriyet Türkiye’sinde Bilimsel Gelişmeler Sempozyumu 8-10 Kasım 2000. Ed.: Bahaeddin YEDİYILDIZ. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, 2001, 17-28.
113. ÖZBEK (Metin). "Cumhuriyetle Gelişen Antropoloji". Atatürk’ün Ölümünün 62. Yılında Cumhuriyet Türkiye’sinde Bilimsel Gelişmeler Sempozyumu 8-10 Kasım 2000. Ed.: Bahaeddin YEDİYILDIZ. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, 2001, 119-126.
114. ÖZDAŞ (M. Nimet). "Türkiye Cumhuriyetinin 75. Yılında Bilim ve Teknoloji Politikaları". Türkiye Cumhuriyetinin 75. Yılında Bilim: Bilanço 1923-1998 Ulusal Toplantısı I. Kitap. Ankara: TÜBA, 1999, 189-245.
115. ÖZDEMİR (Hikmet) “Cumhuriyet Döneminde Bilimsel ve Teknolojik Araştırma”, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, Cilt 1, İstanbul 1983,266-276.
116. ÖZGEN (Canan). "Türkiye Cumhuriyetinin 75. Yılında Kimya Mühendisliği". Türkiye Cumhuriyetinin 75. Yılında Bilim: Bilanço 1923-1998 Ulusal Toplantısı I. Kitap. Ankara: TÜBA, 1999, 1-58.
117. ÖZOĞLU (Süleyman Çetin). "Eğitim Bilimleri". Cumhuriyet Döneminde Türkiye’de Bilim: Sosyal Bilimler. Ankara: TÜBA, 1997, 157-182.
118. ÖZÖNDER (M. Cihat). "Sosyoloji". Atatürk’ün Ölümünün 62. Yılında Cumhuriyet Türkiye’sinde Bilimsel Gelişmeler Sempozyumu 8-10 Kasım 2000. Ed.: Bahaeddin YEDİYILDIZ. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, 2001, 33-40.
119. ÖZTEK (Zafer). "Türkiye’de Sağlık Hizmetleri". Atatürk’ün Ölümünün 62. Yılında Cumhuriyet Türkiye’sinde Bilimsel Gelişmeler Sempozyumu 8-10 Kasım 2000. Ed.: Bahaeddin YEDİYILDIZ. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, 2001, 315-322.
120. ÖZTÜRK (M. Orhan). "Sosyal Psikiyatri". Cumhuriyet Döneminde Türkiye’de Bilim: Sosyal Bilimler II. Ankara: TÜBA, 1998, 55-74.
121. PAK (Namık Kemal) E. TÜRKCAN ve H. ATAMER, “Araştırma-Geliştirme Faaliyetleri: 1923-95”. Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, Cilt 11, İstanbul 1995, 154-164.
122. PAK (Namık Kemal). "Türkiye Cumhuriyetinin 75. Yılında Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu’nun (TÜBİTAK) Doğuşu, Evrimi ve Politikaları". Türkiye Cumhuriyetinin 75. Yılında Bilim: Bilanço 1923-1998 Ulusal Toplantısı II. Kitap. Ankara: TÜBA, 1999, 93-124.
123. RENDA (Günsel). "Cumhuriyet Döneminde Sanat Tarihi Bilimi". Atatürk’ün Ölümünün 62. Yılında Cumhuriyet Türkiye’sinde Bilimsel Gelişmeler Sempozyumu 8-10 Kasım 2000. Ed.: Bahaeddin YEDİYILDIZ. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, 2001, 107-118.
124. SAĞLAMER (Gülsün). "Türkiye Cumhuriyetinin 75. Yılında Bilim Bilanço 1923-1998 Ulusal Toplantısı". Türkiye Cumhuriyetinin 75. Yılında Bilim: Bilanço 1923-1998 Ulusal Toplantısı II. Kitap. Ankara: TÜBA, 1999, 5-12.
125.
Sağlık Bilimleri, Mühendislik ve Temel Bilimlerde
"Türkiye'nin Uluslararası Atıf Dizinindeki Yeri 1973-1999". Ankara:
TÜBA, 2002.
126. SARGUT (A. Selami). "İşletme Yönetimi". Cumhuriyet Döneminde Türkiye’de Bilim: Sosyal Bilimler II. Ankara: TÜBA, 1998, 77-96.
127. SARITAŞ (Müzeyyen). “Son Yüzyılda Dünyada ve Türk Dünyasında Bilim ve Teknoloji”. Milli Kültürler ve Küreselleşme, Yayına Hazırlayanlar: Bahaeddin YEDİYILDIZ, Çağatay ÖZDEMİR, Fahri UNAN, Konya, 1998, 61-82.
128. SEYHAN (Muvaffak). “Bilim Tarihimizde Son İki Yüzyıl”. Meydan, 53 (Temmuz 1979).
129. ŞAHİN (Nail). "Psikoloji". Cumhuriyet Döneminde Türkiye’de Bilim: Sosyal Bilimler. Ankara: TÜBA, 1997, 203-226.
130. ŞEN (Zekai). “Türkiye Cumhuriyetinin Bilim Tarihi ve Geleceği”. Yeni Türkiye. Cumhuriyet Özel Sayısı III, 23-24 (Eylül-Aralık 1998), 2251-2264.
131. ŞENATALAR (Burhan). "Türkiye Cumhuriyetinin 75. Yılında Yüksek Öğretim". Türkiye Cumhuriyetinin 75. Yılında Bilim: Bilanço 1923-1998 Ulusal Toplantısı II. Kitap. Ankara: TÜBA, 1999, 61-92.
132. ŞENGÖR(A. M. Celal). “Türkiye Cumhuriyeti'nin 75. Yılında Yer Bilimleri” Türkiye Cumhuriyetinin 75. Yılında Bilim: Bilanço 1923-1998 Ulusal Toplantısı II. Kitap. II. Cilt. Ankara: TÜBA, 1999.
133. Sosyal Bilimler Atıf Dizini'nde (SSCI) Türkiye 1970-1999. Ankara: TÜBA, 2001.
134. TATLIDİL (Hüseyin). "Cumhuriyet Döneminde İstatistik Bilimi". Atatürk’ün Ölümünün 62. Yılında Cumhuriyet Türkiye’sinde Bilimsel Gelişmeler Sempozyumu 8-10 Kasım 2000. Ed.: Bahaeddin YEDİYILDIZ. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, 2001, 231-238.
135. TEKELİ (İlhan). "Kent Planlaması ve Kent Araştırmaları". Cumhuriyet Döneminde Türkiye’de Bilim: Sosyal Bilimler II. Ankara: TÜBA, 1998, 97-160.
136. TEKELİ (Sevim), KAHYA (Esin), DOSAY (Melek), DEMİR (Remzi), TOPDEMİR (H. Gazi), UNAT (Yavuz) ve KOÇ AYDIN (Ayten). Bilim Tarihine Giriş. Ankara: Nobel yayın Dağıtım, 1999.
137.TIMUÇIN
(Muharrem ). “Türkiye Cumhuriyeti'nin 75. Yılında Metalürji Mühendisliği
Alanındaki Gelişmelerin Bilime Ve Ülkenin Gelişimine Katkıları”. Türkiye Cumhuriyetinin
75. Yılında Bilim: Bilanço 1923-1998 Ulusal Toplantısı I. Kitap. I. Cilt. Ankara: TÜBA, 1999
138.TOĞROL (Ergün). “Türkiye Cumhuriyeti'nin 75. Yılında İnşaat
Mühendisliği”. Türkiye
Cumhuriyetinin 75. Yılında Bilim: Bilanço 1923-1998 Ulusal Toplantısı I. Kitap. I. Cilt. Ankara: TÜBA, 1999
139. TUNCER (Doğan). "İşletme". Atatürk’ün Ölümünün 62. Yılında Cumhuriyet Türkiye’sinde Bilimsel Gelişmeler Sempozyumu 8-10 Kasım 2000. Ed.: Bahaeddin YEDİYILDIZ. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, 2001, 253-260.
140. TURAN (İlter). "Siyasal Bilimler". Cumhuriyet Döneminde Türkiye’de Bilim: Sosyal Bilimler. Ankara: TÜBA, 1997, 183-202.
141. TURAN (Şerafettin). "Devrim Tarihi". Cumhuriyet Döneminde Türkiye’de Bilim: Sosyal Bilimler II. Ankara: TÜBA, 1998, 161-186.
142.
TÜBİTAK
Web sitesinde (www.tubitak.gov.tr)
bulunan Türkiye’de Bilim ve Teknoloji Strateji ve Politikaları ile ilgili elektronik
raporlar:
1. Türkiye'nin Adaylık Sürecinde Avrupa Birliği Araştırma ve Teknoloji Geliştirme Faaliyetlerine Bir Bakış (4 Mayıs 2000)
2. 21.Yüzyılın Enerji Teknolojileri (Mayıs,1999)
3. Türkiye'nin Bilim ve Teknoloji Politikası -Özet- (Ocak,1999)
4. Turkey's Science and Technology Policy -Summary- (January,1999)
5. Savunma Sanayii ve Tedarik (Ocak,1998)
6. Türkiye'nin Bilim ve Teknoloji Politikası (Ağustos,1997)
7. Türkiye'nin Bilim ve Teknoloji Politikası ve TÜBİTAK'ın Misyonu (Mayıs,1997)
8. Kamu Araştırma-Geliştirme (AR-GE) Kuruluşları (Nisan,1997)
9. Yüksek-Hız Trenleri Sistem ve Teknolojileri (Kasım,1996)
10. Esnek Üretim / Esnek Otomasyon Sistem ve Teknolojileri (Ekim,1996)
11. Bilim ve Teknoloji Yönetim Sistemleri-Ülke Örnekleri ve Türkiye (Mayıs,1996)
12. Havacılıkta Bilim-Teknoloji-Sanayi Politikaları, Türkiye İçin Öneriler (Ekim 1995)
13. TÜBİTAK'ın Eğitim ve Öğretim Reformu Konusundaki Yaklaşım Çerçevesi ve Görüşleri (Nisan,1995)
14. TÜBİTAK'ın VII. Beş Yıllık Plan Stratejisine İlişkin Görüşleri (Nisan,1995)
15. Bilim ve Teknolojide Atılım Projesi Çalışma Komitesi Raporu (Şubat,1995)
16. Araştırma-Geliştirme Faaliyet ve Projelerini Değerlendirme Yöntemleri (Mart,1995)
17. Üniversite-Sanayi İşbirliğinin Geliştirilmesi Strateji Tasarımı ve Uygulama Modelinin Ortaya Konulması (Haziran,1994)
18. Rekabet Öncesi Araştırma (Mart,1994)
19. Bilim-Teknoloji-Sanayi Tartışmaları Platformu Hakkında
20. BTSTP Enerji Teknolojileri Politikası Çalışma Grubu Raporu (Mayıs,1998)
21. BTSTP 1996 Yılı Değerlendirme Toplantıları (Şubat,1997)
22. BTSTP Çevreye Karşı Duyarlı Teknolojiler Alanına Yönelik Politikalar Çalışma Grubu Raporu (Mart,1996)
23. BTSTP Araştırma-Geliştirme ve Üniversite-Sanayi İşbirliğinin Teşvikine Yönelik Politikalar Çalışma Grubu Raporu (Mart,1996)
24. BTSTP Yükseköğretimde Kalite Yönetimi Çalışma Alt Grubu Raporu (Şubat,1996)
25. BTSTP Genetik-Gen Mühendisliği-Biyoteknoloji Alanına Yönelik Politikalar Çalışma Grubu Raporu (Ekim,1995)
26. BTSTP Enformatik Alanına Yönelik Bilim,Teknoloji ve Sanayi Politikaları Çalışma Grubu Raporu (Ekim,1995)
27. BTSTP İleri Malzeme Alanına Yönelik Bilim,Teknoloji ve Sanayi Politikaları Çalışma Grubu Raporu (Eylül,1995)
28. Research, Development and Innovation in Turkey (Mayıs,2004)
29. Ulusal Bilim ve Teknoloji Politikaları 2003-2023 Strateji Belgesi (Temmuz, 2004).
143. TÜMERDEM (Yıldız). "Türkiye Cumhuriyetinin 75. Yılında Sağlık, Nereden Nereye". Türkiye Cumhuriyetinin 75. Yılında Bilim: Bilanço 1923-1998 Ulusal Toplantısı I. Kitap. Ankara: TÜBA, 1999, 115-135.
144. TÜMERTEKİN (Erol). "Beşeri Coğrafya". Cumhuriyet Döneminde Türkiye’de Bilim: Sosyal Bilimler II. Ankara: TÜBA, 1998, 187-216.
145. Türk Bilim Politikası 1983-2003. Ankara: TÜBİTAK, 1983.
146. Türk Bilim ve Teknoloji Politikası 1993-2003. Ankara: TÜBİTAK, 1993.
1. Türk Yüksek Öğretiminin Bugünkü Durumu (www.yok.gov.tr)
1. Mart 2003
2. Kasım 2001
3. Mart 2000
4. Mart 1999
5. Mart 1998
2. Türk Yüksek Öğretiminin Bugünkü Durumu, Sorunları, Çözüm Önerileri. Ankara: Cumhurbaşkanlığı, 1996.
3. TÜRKCAN (Ergun). "Bilim Politikası". Cumhuriyet Döneminde Türkiye’de Bilim: Sosyal Bilimler II. Ankara: TÜBA, 1998, 217-226.
4. TÜRKCAN (Ergun). "Türkiye Cumhuriyetinin 75. Yılında Bilim ve Teknoloji Politikaları 1923-1998: Tarihi bir Perspektif". Türkiye Cumhuriyetinin 75. Yılında Bilim: Bilanço 1923-1998 Ulusal Toplantısı II. Kitap. Ankara: TÜBA, 1999, 245-264.
5. Türkiye Cumhuriyetinin 75. Yılında Bilim: Bilanço 1923-1998 Ulusal Toplantısı I. Kitap. I. Cilt. Ankara: TÜBA, 1999.
6. Türkiye Cumhuriyetinin 75. Yılında Bilim: Bilanço 1923-1998 Ulusal Toplantısı I. Kitap. II. Cilt. Ankara: TÜBA, 1999, 413
7. Türkiye Cumhuriyetinin 75. Yılında Bilim: Bilanço 1923-1998 Ulusal Toplantısı II. Kitap. I. Ankara: TÜBA, 1999, 267
8. Türkiye Cumhuriyetinin 75. Yılında Bilim: Bilanço 1923-1998 Ulusal Toplantısı II. Kitap. II. Cilt. Ankara: TÜBA, 1999.
9.
Türkiye’de Bilim Tarihi Araştırmalarının Dünü ve
Bugünü. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Bilim Tarihi
Anabilim Dalında Yapılan Çalışmalar. Yayına Hazırlayanlar: Esin KAHYA,
Melek Dosay GÖKDOĞAN, Remzi DEMİR, Hüseyin Gazi
TOPDEMİR ve Yavuz UNAT, Ankara: A.Ü. DTCF yayınları, 2003.
10. TÜZDİL (Nevzat). Türkiye’de Veteriner Fakültesinin Tarihi ve Laboratuvar Hayatının Başlangıcı. Ankara 1955.
11. ULUTİN (Orhan N.). “Türkiye Cumhuriyeti'nin 75. Yılında Türk Hematoloji Bilançosu”. Türkiye Cumhuriyetinin 75. Yılında Bilim: Bilanço 1923-1998 Ulusal Toplantısı I. Kitap. I. Cilt. Ankara: TÜBA, 1999
12. UNAT (Ekrem Kadri). “Türkçe Tıp Zoolojisi ve Tıp Parazitolojisi Kitapları Dolayısıyla”. Biyoloji Dergisi, 27 (1977).
13. UNAT (Ekrem Kadri). “Türkiye’de Tıp Mikrobiyolojisinin Son Yüzyıldaki Gelişimi”. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Dergisi, XII (1981).
14. UTKU (Özdemir). "Türkiye Cumhuriyetinin 75. Yılında Tiyatroda Atılan İlk Adımlar". Türkiye Cumhuriyetinin 75. Yılında Bilim: Bilanço 1923-1998 Ulusal Toplantısı II. Kitap. Ankara: TÜBA, 1999, 219-232.
15. Üçüncü 1000'e Girerken Türkiye. Yayına Hazırlayan: Ömer TURAN, Ankara: TDV Yayınları, 2000.
16. ÜLKEN (Hilmi Ziya). Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi. 3. Baskı. İstanbul, 1992.
17. ÜNER (Sunday). "Demografi". Cumhuriyet Döneminde Türkiye’de Bilim: Sosyal Bilimler. Ankara: TÜBA, 1997, 227-238.
18. Üniversitelerin Fakülte, Yüksekokul ve Enstitüleri Akademik İdari Kadroları. Ankara: Cumhurbaşkanlığı, 1996.
19. Üniversitelerin Temel Sorunları Çağdaş Eğitim-Çağdaş Üniversite Üniversitelerimizin Gelişmişlik Durumu. Ankara: Cumhurbaşkanlığı, 1996.
20. ÜNVER (A. Süheyl). “Türkiye’de Nebatat Bağçeleri Tarihi Üzerine Küçük Bir Muhtıra”. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Dergisi, II (1971).
21. WIDMANN (Horst). Atatürk Üniversite Reformu. İstanbul 1981.
22. YALÇINER (Uğur). "Türkiye Cumhuriyetinin 75. Yılında Sinai Mülkiyet Haklarının Korumasındaki Gelişmeler ve Sonuçları". Türkiye Cumhuriyetinin 75. Yılında Bilim: Bilanço 1923-1998 Ulusal Toplantısı I. Kitap. Ankara: TÜBA, 1999, 327-352.
23. YEĞİN (A. Münip). Biyokimyanın Dünya ve Memleketimizde Kısa Tarihçesi ve Atatürk Üniversitesi Tıp fakültesindeki Durumu. Ankara 1974.
24. YERELİ (Ahmet Burçin). "Cumhuriyet Dönemi Türkiye’sinde Maliye Biliminde Yaşanan Gelişmeler". Atatürk’ün Ölümünün 62. Yılında Cumhuriyet Türkiye’sinde Bilimsel Gelişmeler Sempozyumu 8-10 Kasım 2000. Ed.: Bahaeddin YEDİYILDIZ. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, 2001, 293-314.
25. YILDIRIM (Dursun). "Mustafa Kemal Atatürk, Filolojiler, Medeniyet ve Bugün". Atatürk’ün Ölümünün 62. Yılında Cumhuriyet Türkiye’sinde Bilimsel Gelişmeler Sempozyumu 8-10 Kasım 2000. Ed.: Bahaeddin YEDİYILDIZ. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, 2001, 77-92.
26. YURDAKÖK (Murat). "Cumhuriyet Dönemi Türkiye’sinde Tıp Alanındaki Gelişmeler". Atatürk’ün Ölümünün 62. Yılında Cumhuriyet Türkiye’sinde Bilimsel Gelişmeler Sempozyumu 8-10 Kasım 2000. Ed.: Bahaeddin YEDİYILDIZ. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, 2001, 355-366.
27. YURDAYDIN (Hüseyin). "İlahiyat". Cumhuriyet Döneminde Türkiye’de Bilim: Sosyal Bilimler II. Ankara: TÜBA, 1998, 227-237.
28. YÜCEL (İsmail Hakkı). “Türkiye’de Bilim-Teknoloji Politikalarının Önemi”. Yeni Türkiye. Cumhuriyet Özel Sayısı III, 23-24 (Eylül-Aralık 1998), 2284-2292.
İngilizce Özet:
A
Review of the Literature on the Progress of Science and Technology in Modern
Turkey
Ramazan ACUN (http://yunus.hacettepe.edu.tr/~acun)
Abstract
This paper reviews the literature concerning the progress of science and
technology in modern Turkey, using a conceptual framework developed specially
for the purpose of this review and a bibliography collected again for the same
purpose. The review shows that there are important areas which lack independent
academic research, such as the universities and the other bodies that
facilitate or coordinate research in Turkey. The significant body of the
literature deals with the policy aspect of science and technology and on the
progress of the specific scientific disciplines. This is largely because the
commissioning of the research on these areas by the Scientific and Technical Research Council of Turkey and the Academy of Sciences of Turkey on the
occasion of important anniversaries such as the 70th and 75th
Anniversary of the foundation of the Turkish Republic. Put it another way, the
history of science and technology in Turkey was largely outside the scope of
mainstream research efforts.