ÖĞRETMEN ADAYLARINA "ÖĞRETMENLİK BİLGİSİ" KAZANDIRMA BAKIMINDAN FEN-EDEBİYAT VE EĞİTİM FAKÜLTELERİNİN ETKİLİLİĞİ

Prof. Dr. Nuray SENEMOĞLU ve Prof. Dr. Durmuş Ali ÖZÇELİK

     Eğitim, geçerli öğrenmeleri oluşturma sürecidir. Geçerli öğrenmeler ise belli hedefleri gerçekleştirmek üzere düzenlenen eğitimsel yaşantılar sürecinde meydana gelen kalıcı davranış değişmeleridir. (Ertürk, 1972). Bu tür öğrenmelerin oluşturulmasında birçok faktör etkili olmaktadır. Bu faktörlerden biri öğretmendir. Öğretmen, öğrencide dersin, okulun ve sonuç olarak ulusal eğitimi sisteminin amaçları yönünde davranış değiştirmekle sorumludur (Varış, 1978, s. 115), Öğretmenin bu önemli sorumluluğu yerine getirebilmesi, hangi düzey için yetiştirilirse yetiştirilsin «genel kültür» ve «özel alan bilgisinin yanında öğretmenlik mesleğinin gerektirdiği davranışları kazanmasına bağlıdır. Çünkü öğretmenlik sadece bilgi aktarıcılığı değil, başlı başına bir meslektir ve özel bir meslekî yeterliği gerektirir.

     Etkili bir öğretmenin, öğrencilerinin özelliklerine uygun olarak dersin özel hedeflerini belirtmesi, hedeflere ulaşmayı sağlayacak öğrenme yaşantılarını seçmesi, çevreyi bu yaşantıları gerçekleştirecek biçimde hazırlayarak öğrencilerin bu yaşantıları kazanmalarını sağlaması, son olarak da öğrenmenin ne derece gerçekleştiğini kontrol ederek eksik ve yanlış öğrenmeleri düzeltmesi beklenir. Son yıllarda öğretme-öğrenme sürecinde güç ve karmaşık bir işgörüsü olan öğretmenliğin sadece bir sanat olmadığı, sanatsal yanı da olan bir davranış mühendisliği (Özçelik, 1981, s. V) olduğu kabul edilmektedir. (Bilen, s. 1). Bu nedenle öğretmen adaylarının hizmet öncesinde davranış değiştirme île ilgili temel kavram ve ilkeleri kazanacak ve bu ilkeleri değişik koşullarda uygulama gücüne sahip olacak şekilde yetiştirilmeleri gerekir. Bir başka deyişle, öğretmenlik mesleği ile ilgili bilgi beceri ve tutumlar hizmet öncesinde kazandırıl-malıdır. Söz konusu davranışların kazandırılması ise öğretmenlik eğitimiyle mümkün olmaktadır.

     Öğrencilerde istendik davranış değişmesinin oluşmasını sağlama ya da kılavuzlama görevini üstlenecek olan öğretmen adayının bu Görevini yerine getirmesinde, hizmet öncesinde eğitim bilimleri alanında yetişmesi büyük önem taşımaktadır. Öğretmenin öğrencilere eğitimin hedefleri doğrultusunda davranış kazandırabilmesi, büyük ölçüde eğitim bilimleri alanında kazanacağı davranışların yetkinliğine bağlıdır. Bu nedenle, araştırmada, öğretmen yetiştirmede «öğretmenlik bilgisi» kazandırma bakımından fen-edebiyat ve eğitim: fakültelerinden hangisinin daha etkili olduğunun belirlenmesine çalışılmaktadır. Çalışmanın hizmet Öncesi eğitim politikalarına ışık tutacağına inanılmaktadır.

     YÖNTEM

     Ortaöğretim kurumlarına öğretmen yetiştirmede öğretmenlik bilgisi bakımından fen-edebiyat ve eğitim fakültelerinden hangisinin daha etkili olduğunu belirlemek amacıyla yapılan bu araştırmada, hem fen-edebiyat hem de eğitim fakültesi bulunan üniversiteler alınmıştır. Daha sonra bu üniversitelerin fen-edebiyat ve eğitim fakültelerinin her ikisinde de ortak olan alanlar saptanmıştır. Araştırma söz konusu üniversitelerde bulunan fakültelerin belirlenen alanlarından mezun olup Millî Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığı'nın 1987 yılı «Öğretmenlik için Mecburi Yeterlik ve Yarış-ma Sınavı» na giren adaylar üzerinde yürütülmüştür. Boğaziçi ve Orta Doğu Teknik Üniversiteleri mezunlarından söz konusu sınava giren aday sayısı çok az olduğundan bu iki üniversite araştırma kapsamından çıkarılmıştır.

     Bu araştırmada, üzerinde çalışılan gruplar ve bunlardaki kişi sayıları Tablo 1'de verilmiştir.

Tablo - 1. Araştırmada Üzerinde Çalışılan Gruplar ve Bu Gruplardaki Kişi Sayıları (*)

     Araştırmada kullanılan veriler, adayların 1987 Millî Eğitim Gençlik v Spor Bakanlığı «Öğretmenlik İçin Mecburi Yeterlik ve Yarışma Sınavı»n da kullanılan Öğretmenlik Bilgisi Testinden elde ettikleri ham puanlardan oluşmaktadır. Verilerin analizinde ikiden fazla grubu ilgilendiren karşılaştırmalarda varyans analizi (Winer, 1971, Bölüm 6.3), iki grubu ilgilendiren karşılaştırmalarda ise t testi kullanılmıştır. Karşılaştırmalarda anlamlılık düzeyi 0.05 olarak alınmıştır.

     BULGULAR

     Bu araştırmada, daha önce de belirtildiği gibi ortaöğretim kurumlarına öğretmen yetiştirmede öğretmenlik bilgisi kazandırma bakımından fen-edebiyat ve eğitim fakültelerinden hangisinin daha etkili olduğu belirlenmeye çalışılmıştır.

     Öğretmenlik Bilgisi Testi her alan için aynı olduğundan, önce alan ayrımı yapılmadan tüm üniversitelerdeki fen-edebiyat ve eğitim fakülteleri karşılaştırılmıştır. Daha sonra, her üniversite için ayrı ayrı olmak üzere alanlar düzeyinde karşılaştırmalar yapılmıştır. Bu karşılaştırmaların ilkinde üniversite, sonrakilerde ise alan farkından gelen etkilen dışar da tutmak için iki yönlü varyans analizi kullanılmış. F değerinin anlamlı çıktığı durumlarda t testi yapılarak elde edilen farkın kaynağına inilmeye çalışılmıştır.

     Tüm üniversitelerin Öğretmenlik Bilgisi Testi puanları ile ilgili aritmetik ortalama ve standart sapmalar Tablo 2'de verilmiştir

Tablo - 2. Değişik Üniversitelerin Fen-Edebiyat ve Eğitim Fakültelerinden Mezun Olan Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Bilgisi Testi Puanları (*)

     Tablo 2'deki bilgiler, Öğretmenlik Bilgisi Testi puanı ortalamalarının fakülteden fakülteye değiştiği ve bu ortalamalar arasındaki farkın tüm üniversitelerde eğitim fakülteleri lehine olduğu izlenimini vermektedir. Üniversiteler arasındaki farklar ayrı tutularak fen-edebiyat ve eğitim fakülteleri ile ilgili Öğretmenlik Bilgisi Testi puanı ortalamaları varyans analizi ile karşılaştırıldığında aşağıdaki sonuçlar elde edilmiştir.

Tablo - 3. Değişik Üniversitelerin Fen-Edebiyat ve Eğitim Fakültelerinden Mezun olan Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik BilgisiTesti Puanları Varyans Analizi

     Tablo 3'teki varyans analizi sonuçlan, Öğretmenlik Bilgisi Testi puanları için anlamlı bir üniversite-fakülte etkileşimi olduğunu göstermektedir. Bu durumda, Öğretmenlik Bilgisi Testi puanları bakımından fakülteler arasındaki fark üniversiteden üniversiteye değişmektedir. Hangi fakülte ile ilgili ortalamanın hangi üniversitelerde daha yüksek olduğunu belirlemek amacıyla ortalamalar testiyle karşılaştırılmıştır. Bu karşılaştırmalar, Hacettepe ve Ege-Dokuz Eylül Üniversiteleri dışındaki tüm karşılaştırmalarda eğitim fakültesi ortalamalarının, fen-edebiyat fakültesi ortalamalarından daha yüksek olduğunu göstermektedir. Bu durum, Tablo 2'de diğerinden daha yüksek olan ortalamaların altı çizilerek gösterilmiştir. (Özçelik ve Senemoğlu, 1989).

     Öğretmenlik Bilgisi Testi puanlan bakımından fen-edebiyat ve eğitim fakülteleri arasındaki farkların her üniversite içinde, alanlar düzeyinde de incelenmesinin bu tür farklara ilişkin ayrıntılı bilgi sağlayacağı düşünülmüştür. Her üniversite içinde yapılan karşılaştırmalar aşağıda üniversitelerin alfabetik sırasına göre verilmiştir.

     1. Atatürk Üniversitesi

     Atatürk Üniversitesi fen-edebiyat ve eğitim fakültelerinin her iki sinde de bulunan alanlardan mezun olan öğretmen adaylarının Öğretmenlik Bilgisi Testi puanlarının aritmetik ortalama ve standart sapmaları Tablo 4'te verilmiştir.

Tablo - 4. Atatürk Üniversitesi Fen-Edebiyat ve Eğitim, Fakültelerinin Değişik Alanlarından Mezun Olan Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik BilgisiTesti Puanları

     Tablo 4'teki bilgiler, Öğretmenlik Bilgisi Testi puanı ortalamalarının fakülteden fakülteye ve alandan alana değiştiği izlenimim vermektedir. Alanlar arasındaki farkların etkisi aynı tutularak fen-edebiyat ve eğitim fakültesi ile ilgili Öğretmenlik Bilgisi Testi puanı ortalamaları varyans analizi ile karşılaştırılmıştır. Elde edilen sonuçlar Tablo 5'te verilmiştir.

ablo - 5. Atatürk üniversitesi Fen-Edebiyat ve Eğitim Fakültesinindeğişik Alanlarından Mezun Olan öğretmen Adaylarının Öğretmenlik BilgisiTesti Puanlarının Varyans Analizi

     Tablo 5'teki varyans analizi sonuçları, Öğretmenlik Bilgisi Testi puanları için anlamlı bir alan-fakülte etkileşimi olduğuna ilişkin bir kanıt sağlamamaktadır. Ancak Öğretmenlik Bilgisi Testi puanı ortalamalar bakımından fakülteler ve alanlar arasında fark olduğu gözlenmektedir. Hangi fakülte ve hangi alanla ilgili ortalamaların daha yüksek olduğunu belirlemek amacıyla ortalamalar t testiyle karşılaştırılmıştır. Bu karşılaştırmalar, Öğretmenlik Bilgisi Testi puanı ortalamalarının tarih, coğrafya, fizik ve kimya alanlarında eğitim fakültesi lehine farklı olduğunu göstermektedir. Bu durum, Tablo 4'te diğerinden daha yüksek olan ortalamaların altı çizilerek gösterilmiştir.

     2. Dicle Üniversitesi

     Dicle Üniversitesi fen-edebiyat ve eğitim fakültelerinin her ikisinde de bulunan alanlardan mezun olan öğretmen adaylarının Öğretmenlik Bilgisi Testi puanlarıyla ilgili aritmetik ortalama ve standart sapmalar Tablo 6'da verilmiştir.

Tablo - 6. Dicle Üniversitesi Fen-Edebiyat ve Eğitim Fakültelerinin Değişik Alanlarından Mezun Olan Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Bilgisi Testi Puanları

     Tablo 6'daki Bilgiler, Öğretmenlik Bilgisi Testi puanı ortalamalarının fakülteden fakülteye değiştiği ve bu ortalamalar arasındaki farkın da tüm alanlarda eğitim fakültesi lehine olduğu izlenimini vermektedir. Alanlar arasındaki farklar ayrı tutularak fen-edebiyat ve eğitim fakülteleri ile ilgili Öğretmenlik Bilgisi Testi puanı ortalamaları varyans analizi ile karşılaştırılmış ve aşağıdaki sonuçlar elde edilmiştir.

Tablo - 7. Dicle Üniversitesi Fen-Edebiyat ve Eğitim Fakültelerinin Değişik Alanlarından Mezun Olan Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Bilgisi Testi Puanları Varyans Analizi

     Tablo 7 incelendiğinde, Öğretmenlik Bilgisi ı esti puanları için anlamlı bir alan-fakülte etkileşiminin olduğuna ilişkin kanıt görülmemektedir. Ancak fakültelerle alanlar arasında fark bulunmaktadır. Hangi fakülte ve alanlarla ilgili öğretmenlik Bilgisi Testi puanlarının daha yüksek olduğunu belirlemek amacıyla, ortalamalar t testiyle karşılaştırılmıştır. Bu karşılaştırmalar,.Öğretmenlik Bilgisi Testi puanı ortalamaları bakımından eğitim fakültesinin fizik, kimya ve biyoloji alanlarında, fen-edebiyat fakültesinin ilgili alanlarından daha ilerde olduğunu göstermektedir. Bu durum, Tablo 6'da diğerinden daha yüksek olan ortalamaların altı çizilerek gösterilmiştir.

     3. Gazi Üniversitesi

     Gazi Üniversitesi fen-edebiyat ve eğitim fakültelerinden mezun olan öğretmen adaylarının Öğretmenlik Bilgisi Testi puanlarının aritmetik ortalama ve standart sapmaları Tablo 8'de verilmiştir.

Tablo - 8. Gazi Üniversitesi Fen-Edebiyat ve Eğitim Fakültelerinin Değişik Alanlarından Mezun Olan Öğretmen Adaylarının Genel Kültür Testi Puanları

     Tablo 8'deki bilgiler, Öğretmenlik Bilgisi Testi puanı ortalamalarının fakülteden fakülteye değiştiği ve bu ortalamalar arasındaki farkın da bütün alanlarda eğitim fakültesi lehine olduğu izlenimini vermektedir. Alanlar arasındaki farklar ayrı tutularak fen-edebiyat ve eğitim fakültesi ile ilgili öğretmenlik Bilgisi Testi puanı ortalamaları varyans analizi ile karşılaştırıldığında aşağıdaki sonuçlar elde edilmiştir.

Tablo - 9. Gazi Üniversitesi Fen-Edebiyat ve Eğitim Fakültelerinin Değişik Alanlarından Mezun Olan Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Bilgisi Testi Puanlarının Varyans Analizi

     Tablo 9'daki varyans analizi sonuçları incelendiğinde, Öğretmenlik Bilgisi Testi puanları, için anlamlı bir alan-fakülte etkileşimi olduğunu gösteren kanıt bulunmamakta; sadece fakülteler arasında fark olduğu görülmektedir. Hangi fakültemle ilgili ortalamaların daha yüksek olduğunu belirlemek amacıyla ortalamalar t testiyle karşılaştırılmıştır. Bu karşılaştırmalar, eğitim fakültesindeki bütün alanlarla ilgili Öğretmenlik Bilgisi Testi puanı ortalamalarının fen-edebiyat fakültesindeki ilgili alanların ortalamalarından daha yüksek olduğunu göstermektedir. Bu durum, tablo 8'de diğerin- den daha yüksek olan ortalamaların altı çizilerek gösterilmiştir.

     4. Hacettepe Üniversitesi

     Hacettepe Üniversitesi fen ve edebiyat fakülteleri ile eğitim fakültesinden mezun olan öğretmen adaylarının Öğretmenlik Bilgisi Testi puanlarının aritmetik ortalama ve standart sapmaları Tablo 10'da verilmiştir.

Tablo - 10. Hacettepe Üniversitesi Fen Edebiyat ve Eğitim Fakültelerinin Değişik Alanlarından Mezun olan Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Bilgisi Testi Puanları

     Tablo 10'daki bilgiler, Öğretmenlik Bilgisi Testi puanı ortalamalarının bir fakülteden diğerine büyük ölçüde birbirine benzer olduğu izlenimini ver mektedir. Bununla birlikte, alanlar arasındaki farklar ayrı tutularak fen ve edebiyat fakülteleri ile eğitim fakültesinin Öğretmenlik Bilgisi Testi puanı ortalamaları varyans analizi ile karşılaştırılmıştır. Elde edilen sonuçlar Tablo 11'de verilmiştir,

     Tablo 11'deki varyans analizi sonuçlan ne anlamlı bir alan fakülte etkileşimi ne fakülteler, ne de alanlar arasında fark olduğuna ilişkin bir kanıt sağlamaktadır.

Tablo - 11. Hacettepe Üniversitesi Fen Edebiyat ve Eğitim Fakültelerinin Değişik alanlarından Mezun Olan Öğretmen adaylarının Öğretnmenlik Bilgisi Testi Puanları Varyans Analizi

     5. Karadeniz Teknik Üniversitesi

     Karadeniz Teknik Üniversitesi fen-edebiyat ve eğitim fakültelerinden mezun olan öğretmen adaylarının Öğretmenlik Bilgisi Testi Puanlarının aritmetik ortalama ve standart sapmaları Tablo 12'de verilmiştir.

Tablo - 12. Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen-Edebiyat ve Eğitim Fakültelerinin Değişik Alanlarından Mezun Olan Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Bilgisi Testi Puanları

     Tablo 12'deki bilgiler, Öğretmenlik Bilgisi Testi puanı ortalamalarının bir fakülteden diğerine, değiştiği ve bu ortalamalar arasındaki farkların da eğitim fakültesi lehine olduğu izlenimini vermektedir. Alanlar arasındaki farklar ayrı tutularak fen-edebiyat ve eğitim fakülteleri ile ilgili Öğretmenlik Bilgisi Testi puanı ortalamaları varyans analizi ile karşılaştırılmıştır. Elde edilen sonuçlar Tablo 13'te verilmiştir.

     Tablo 13'teki varyans analizi sonuçları, Öğretmenlik Bilgisi Testi puanı bakımından anlamlı bir alan-fakülte etkileşimi olduğuna kanıt sağlamamakta; sadece fakülteler arasında fark olduğu görülmektedir. Hangi fakülte ile ilgili ortalamaların daha yüksek olduğunu belirlemek amacıyla, ortalamalar t testiyle karşılaştırılmıştır. Bu karşılaştırmalarda, kimya alanında eğitim fakültesi mezunu öğretmen adaylarının Öğretmenlik Bilgisi Testi puanı ortalamasının fen-edebiyat fakültesi kimya mezunları ortalamasından daha yüksek olduğu gözlenmektedir.

Tablo - 13. Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen-Edebiyat ve Eğitim Fakültelerinin Değişik Alanlarından Mezun Olan Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Bilgisi Testi Puanlarının Varyans Analizi

     6. Ondokuz Mayıs Üniversitesi

     Ondokuz Mayıs Üniversitesi fen-edebiyat ve eğitim fakültelerinden mezun olan öğretmen adaylarının Öğretmenlik Bilgisi Testi puanlarının aritmetik ortalama ve standart sapmaları Tablo 14'te verilmiştir.

Tablo -14 Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen-Edebiyat ve Eğitim Fakültelerinin Değişik Alanlarından Mezun Olan Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Bilgisi Testi Puanları

     Tablo 14'deki bilgiler, Öğretmenlik Bilgisi Testi puanları ortalamalarının bütün alanlarda eğitim fakültesi lehine farklı olduğu izlenimini vermektedir. Alanlar arasındaki farklar ayrı tutularak fen-edebiyat ve eğitim fakülteleri ile ilgili Öğretmenlik Bilgisi Testi puanı ortalamaları varyans analizi ile karşılaştırılmıştır. Elde edilen sonuçlar Tablo 15'te-verilmiştir.

Tablo - 15. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen-Edebiyat ve Eğitim Fakültelerinin Değişik Alanlarından Mezun Olan Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Bilgisi Testi Puanlarının Varyans Analizi

     Tablo 15'teki varyans analizi sonuçları incelendiğinde, öğretmenlik Bilgisi Testi puanlan için anlamlı bir alan-fakülte etkileşimi olduğunu gösteren kanıt bulunmamaktadır. Sadece fakülteler arasında fark olduğu görülmektedir. Hangi fakülte ortalamalarının daha yüksek olduğunu belirlemek amacıyla, ortalamalar t testiyle karşılaştırılmıştır. Bu karşılaştırmalar, eğitim fakültesinde araştırma kapsamına girer tüm alanlarda Öğretmenlik Bilgisi Testi puanı ortalamalarının fen-edebiyat fakültesinin ilgili alanlarındaki ortalama|ardan daha yüksek olduğunu göstermektedir. Bu durum, Tablo diğerinden daha yüksek olan ortalamaların altı çizilerek gösterilmiştir.

     7. Selçuk Üniversitesi

     Selçuk Üniversitesi fen-edebiyat ve eğitim fakültelerinden mezun olan öğretmen adaylarının Öğretmenlik Bilgisi Testi puanlarının aritmetik orta lama ve standart sapmaları Tablo 16'da verilmiştir.

     Tablo 16'daki bilgiler, Öğretmenlik Bilgisi Testi puanı ortalamalarının fakülteden fakülteye değiştiği ve bu ortalamalar arasındaki farkın eğitim fakültesi lehine olduğu izlenimini vermektedir. Alanlar arasındaki farklar ayrı tutularak fen-edebiyat ve eğitim fakültesi ile ilgili Öğretmenlik Bilgisi Testi puanı ortalamaları varyans analizi ile karşılaştırıldığında Tablo 17'deki sonuçlar elde edilmiştir.

Tablo - 16. Selçuk Üniversitesi Fen-Edebiyat ve Eğitim Fakültelerinin Değişik Alanlarından Mezun Olan Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Bilgisi Testi Puanları

Tablo - 17. Selçuk Üniversitesi Fen-Edebiyat ve Eğitim Fakültelerinin Değişik Alanlarından Mezun Olan Öğretmen Adaylarının Genel Kültür Testi Puanlarının Varyans Analizi

     Tablo 17'deki varyans analizi sonuçlan, Öğretmenlik Bilgisi Testi sonuçları için anlamlı bir alan-fakülte etkileşimi olduğunu göstermektedir. B durumda, Öğretmenlik Bilgisi Testi puanlan ile ilgili fakülteler arası,far alandan alana değişmektedir. Hangi fakülte ile ilgili ortalamanın hangi alanlarda daha yüksek olduğunu belirlemek amacıyla ortalamalar t testiyle karşılaştırılmıştır. Bu karşılaştırmalar, eğitim fakültesinin fizik, kimya, biyoloji alanlarından mezun olan öğretmen adaylarının Öğretmenlik Bilgisi Testi puanlarının, fen-edebiyat fakültesinin ilgili alanlarından mezun olanlardan daha yüksek olduğunu göstermektedir. Bu durum, Tablo 16'da diğerinden daha yüksek olan ortalamaların altı çizilerek gösterilmiştir.

     8. Ege ve Dokuz Eylül Üniversiteleri

     Ege Üniversitesi fen ve edebiyat fakülteleri ile Dokuz Eylül Üniversitesi eğitim fakültesinden mezun olan öğretmen adayları ile ilgili Öğretmenlik Bilgisi Testi puanı ortalamaları ve standart sapmaları Tablo 18'de verilmiştir.

Tablo - 18. Ege Üniversitesinin Fen «e Edebiyat Fakülteleri ile Dokuz Eylül üniversitesinin Eğitim Fakültesinin Değişik Alanlarından Mezun Olan öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Bilgisi Testi Puanları

     Tablo 18'deki bilgiler, Öğretmenlik Bilgisi Testi puanı ortalamalarının fakülteden fakülteye çok az, alandan alana ise bir ölçüde değiştiği izlenimini vermektedir. Alanlar arasındaki farklar ayrı tutularak fen-edebiyat ve eğitim fakülteleri ile ilgili öğretmen Bilgisi Testi puanı ortalamaları varyans analizi ile karşılaştırılmıştır. Elde edilen sonuçlar Tablo 19'da verilmiştir.

Tablo - 19. Ege Üniversitesi'nin Fen ve Edebiyat Fakülteleri ile Dokuz Eylül Üniversitesi'nin Eğitim Fakültesinin Değişik Alanlarından Mezun Olan Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Bilgisi Testi Puanları Varyans Analizi

     Tablo 19'daki varyans analizi sonuçları, Öğretmenlik Bilgisi Testi puanları için ne anlamlı bir alan-fakülte etkileşimi ne de fakülte farkı olduğu ilişkin bir kanıt sağlamaktadır. Sadece alanlar arasında fark bulunduğu ortaya çıkmaktadır.

     TARTIŞMA VE YORUM

     Bu araştırmada, ortaöğretim kurumlarına öğretmen yetiştirmede ,«Öğretmenlik Bilgisi» kazandırma bakımından fen-edebiyat ve eğitim fakültelerinden hangisinin daha etkili olduğu belirlenmeye çalışılmıştır. Bu soru cevaplamak üzere önce alan ayrımı yapılmadan bütün üniversitelerde fen-edebiyat ve eğitim fakülteleri karşılaştırılmıştır. Daha sonra bu karşılaş tırmalar her üniversitenin kendi içinde ve alanlar düzeyinde yapılmıştır.

     Öğretmen yetiştirmede «Öğretmenlik Bilgisi» bakımından fen-edebîyat ve eğitim fakülteleri arasındaki fark üniversiteden üniversiteye deişmektedir (Bakınız Tablo 2 ve 3). Söz konusu farkların Hacettepe ve Ege-Dokuz Eylül Üniversiteleri dışındaki bütün karşılaştırmalarda eğitim fakülteleri lehine sonuç verdiği görülmektedir. Bu durumda, Öğretmenlik Bilgisi Test puanlan bakımından eğitim fakültelerinin genellikle fen-edebiyat fakülterinden daha etkili olduğu ortaya çıkmaktadır. Hacettepe Üniversitesi'nin fen, edebiyat ve eğitim fakülteleri arasında bir fark bulunmamaktadır,
bu durum, Hacettepe Üniversitesi'ndeki tüm fakültelerde «Öğretmenlik Bilgisi derslerinin eğitim fakültesinin eğitim bilimleri bölümündeki öğretim elemanlarınca verilmekte olmasının bir sonucu olabilir. Ege Üniversitesi’nin fen edebiyat fakülteleri ile Dokuz Eylül Üniversitesi'nin eğitim fakültesi arasında da fark bulunmamaktadır. Ancak, bunun nedeni bilinmemektedir (Özçelik ve Senemoğlu, 1989).

     Öğretmenlik Bilgisi Testi puanı bakımından üniversite düzeyindeki karşılaştırmalarda, genellikle eğitim fakültelerinin daha etkili olduğu gözlenmektedir. Üniversiteler içinde alan düzeyine inildiğinde, bazı üniversitelerde tüm alanlarda, bazı üniversitelerde ise sadece bir ya da birkaç alanda «Öğretmenlik Bilgisi» kazandırma bakımından eğitim fakültelerinin daha etkili olduğu anlaşılmaktadır.

     Atatürk Üniversitesi eğitim fakültesinin tarih, coğrafya, fizik ve kimya alanlarından mezun olanların Öğretmenlik Bilgisi Testi puanları, fen-edebiyat fakültesinin ilgili alanlarından mezun olanların puanlarından daha yüksektir (Bakınız Tablo 4 ve 5).

     Dicle Üniversitesinde eğitim fakültesinin fizik, kimya, biyoloji alanlarından mezun olanların Öğretmenlik Bilgisi Testi puanları, fen-edebiyat fakültesinin ilgili alanlarından mezun olanlara göre daha yüksektir (Bakınız Tablo 6 ve 7).

     Gazi Üniversitesi'nde karşılaştırma yapılan bütün alanlarda (matematik, fizik, kimya, biyoloji) eğitim fakültesi mezunlarının Öğretmenlik Bilgisi Testi puanları, fen-edebiyat fakültesi mezunlarından daha yüksektir (Bakınız Tablo 8 ve 9).

     Hacettepe Üniversitesi'nin fen, edebiyat ve eğitim fakültelerindeki matematik, biyoloji ve Almanca alanlarından mezun olanlar arasında, Öğretmenlik Bilgisi Testi puanı bakımından anlamlı fark bulunmamaktadır (Bakınız Tablo 10 ve 11).

     Karadeniz Teknik Üniversitesi'nin eğitim fakültesindeki kimya alanından mezun olanların Öğretmenlik Bilgisi Testi puanlan, fen-edebiyat fakültesinin kimya alanı mezunlarından daha yüksektir (Bakınız Tablo 12 ve 13).

     Ondokuz Mayıs Üniversitesi'nde, Gazi Üniversitesi'nde olduğu gibi, karşılaştırma yapılan bütün alanlarda eğitim fakültesi mezunlarının Öğret-menlik Bilgisi Testi puanları, fen-edebiyat fakültesinin ilgili bölümlerinden mezun olanlara göre daha yüksektir (BakınızTablo 14 ve;.15).

     Selçuk Üniversitesinde karşılaştırma yapılan sekiz alandan üçünde (fizik, kimya ve biyoloji) eğitim fakültesi mezunlarının Öğretmenlik Bilgisi Testi puanları, fen-edebiyat fakültesinin ilgili alanlarından mezun olanlara göre yüksektir (Bakınız Tablo 16 ve 17).

     Ege Üniversitesi fen ve edebiyat fakülteleri ile Dokuz Eylül Üniversitesi eğitim fakültesi arasında Öğretmenlik Bilgisi Testi puanlarına göre anlamlı bir fark yoktur. (Bakınız Tablo 18 ve 19).

     Sonuç olarak, «Öğretmenlik Bilgisi» kazandırma bakımından hemen hemen bütün üniversitelerde eğitim fakültelerinin daha etkili olduğu anlaşılmaktadır. Hacettepe Üniversitesi'nde bu yönde bir fark bulunmaması, önce de belirtildiği gibi, bütün fakültelerdeki öğretmenlikle .ilgili derslerin eğitim fakültesindeki eğitim bilimleri bölümü öğretim elemanlarınca verilmesinin bir sonucu olabilir. Ege ve Dokuz Eylül Üniversitelerini ilgilendiren karşılaştırmalarda böyle bir fark bulunmamasının nedeni ise bilinmemektedir.

     Üniversitelerin içinde alan düzeyinde yapılan karşılaştırmalardan elde edilen bulgular, «Öğretmenlik Bilgisi» kazandırma bakımından eğitim fakültelerindeki alanların genellikle daha etkili olduğunu; ancak, bu fakültelerden bir bölümünde bu üstünlüğün her zaman için geçerli olmadığını ortaya koymaktadır. Açık bir yönelim ortaya çıkmamış olmakla birlikte, «Öğretmenlik Bilgisi» kazandırma bakımından eğitim fakültelerinin üstünlüğünün daha çok fizik, kimya, biyoloji ve tarih, coğrafya gibi «muhteva dersi» ni teliğindeki alanlarda söz konusu olduğu; bu üstünlüğün yabancı diller, Türk dili ve matematik gibi «ifade dersleri» niteliğindeki alanlarda o derecede "güçlü olmayabileceği anlaşılmaktadır.

     «Öğretmenlik Bilgisi» kazandırma konusunda eğitim fakültelerinin açık bir üstünlük göstermekte olması beklenen bir durumdur. Bu sonuç, eksikleri bulunması halinde bunlar da tamamlanarak «öğretmenlik formasyonu» kazandırma işgörüşünün eğitim fakültelerine verilmesinin en.uygun seçim olacağını göstermektedir.

KAYNAKLAR