H.Ü. Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü

BBY 207 Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri I (Güz 2004) Yaşar Tonta

SPSS ÖDEVİ I

(Geçme notuna etkisi: 20 puan; Son teslim tarihi: 6 Ocak 2005 09:00)

İntihar ile ilgili bir araştırma için kullanılan boş bilgi toplama formu (html, pdf, doc) dersin web sayfasında verilmiştir. Bu form aracılığıyla toplanan veriler her öğrencinin numarasına göre "spss-odevi" alt dizininde verilmiştir. Herkes kendi numarasının altında verilen doldurulmuş formların bulunduğu sayfayı (html ya da pdf formunda) indirecek ve ödevini yapmak için bu verilerden yararlanacaktır. Her öğrenci kendisi için hazırlanmış 25 form üzerindeki verileri önce SPSS ortamına aktaracaktır. Hakkında veri toplanan değişken adları ve kodlu bilgilerin ne anlama geldiğin ilgili dosyadan (html, pdf, doc) yararlanılarak SPSS'te tanımlanacaktır.

İntihar araştırmasından elde edilmek istenen sonuçları SPSS yazılımını kullanarak oluşturunuz. Her öğrencinin SPSS'e girdiği veriler farklı olacağından tablo ya da grafiklerin de birbirinden farklı olması doğaldır. Her öğrenci kendi dizininde yer alan veri dosyasından yararlanarak ödevini hazırlamak zorundadır. Tablo ve grafikleri SPSS'ten kes-yapıştır ile Word'de hazırlayacağınız rapora aktarabilirsiniz. Bu sonuçlara gerekli yorumları ekleyerek düzenleyeceğiniz bir raporu MS Word kullanarak hazırladıktan sonra bu raporun yazıcıdan bir çıktısını alınız. Ödevin Son teslim tarihi: 6 Ocak 2005 09:00.  Geç ödev (haklı ve belgelendirilmiş bir özür olmadıkça) kabul edilmez.   

Yapılması gerekenler: 

1) Dersin web sayfasındaki "spss-odevi" dizinine (http://yunus.hacettepe.edu.tr/~tonta/courses/fall2004/bby207/spss-odevi/) gidiniz.

2. Bu dizin altındaki boş "spss-odevi-bilgi-toplama-formu"nu (html, pdf, doc) ve "spss-odevi-sutun-degisken-adları" (html, pdf, doc) dosyasını kendi bilgisayarınıza kaydediniz.

3. Dizinin altında verilen numaranıza göre adlandırılmış Word dosyasına (örneğin "20262956.doc") tıklayınız ve bu dosyayı kendi bilgisayarınıza kaydediniz.

4. Bu dosyada ödevinizi tamamlamak için gereken intihar eden 25 kişiye ait veriler yer almaktadır.

5. Veri dosyasını ve sütun ve değişken adlarını gözden geçiriniz. Veri dosyasında 13 değişkenle ilgili veriler yer almaktadır. Veri dosyasının her sayfasında yer alan kodlu veriler bir deneğe aittir (il.in plakası, gelişmişlik düzeyi, cinsiyet, vs.)

6. Veri dosyasındaki 25 deneğe ait verilerin önce SPSS'e aktarılması gerekmektedir. Bilgisayarınızdaki SPSS yazılımını başlatınız.

7. SPSS açıldığında (Data View) sayfası karşınıza çıkacaktır. Henüz herhangi bir veri olmadığından sadece sütunları göreceksiniz. Sütun adı  olarak gördüğünüz "var" (variable) değişken anlamına gelmektedir. Önce bu değişkenlerin adlarını ve alabilecekleri değerleri sütun ve değişken adları dosyasından yararlanarak tanımlayınız. Bunun için sayfanın altındaki "Variable View" sekmesine tıklayınız. Yeni sayfada veri dosyasında hakkında veri toplanan değişkenleri ve değerleri tanımlayınız. (Her değişken için ad, tür -nümerik, dizi, vd.-, etiket -tablo ve grafikleri daha anlamlı hale getirmek için sistem tarafından kullanılmaktadır-, değişkenin alabileceği değerler -veri temizleme için yararlı, örneğin plaka no'su olarak "100" girildiyse bunun yanlış olduğu kolayca görülebilir- ölçek türü vb. gibi  özellikler tanımlanmalıdır. İlgili değişiklikleri her sütuna tıklayarak girebilirsiniz.)

8. Yeniden "Data View" sekmesine tıkladığınızda ilk üç sütun adının tanımladığınız biçimde (il, ilgelis ve cinsiyet) olarak değiştirildiğini göreceksiniz (değişken adları 8 karakterden daha uzun olamaz).  13 değişkeni de aynı şekilde tanımlayınız.

9. Artık veri girişi için değişkenleriniz hazırdır. Şimdi veri dosyasındaki verileri girmeye başlayabilirsiniz. Bunun için veri dosyasını açınız. İlk denek için verilen kodlu intihar verilerini 13 kolona giriniz. (Bir deneğe ait verilerin nasıl girildiği aşağıdaki ekran görüntüsünde verilmektedir. Tüm değişkenler ve alabilecekleri değerler henüz tanımlanmadığından "var003" ya da kesirli sayılar göreceksiniz. Bunların değiştirilmesi gerekir.) Bu işlemi 25denek için tekrarlayınız.

10. Veri girişlerinizi kontrol ediniz. Bundan sonra yapacağınız işlemleriniz ve yanıtlayacağınız sorular bu verilere dayanacaktır.

SORULAR

1. İntihar eden deneklerin cinsiyete göre dağılımını

    a) çubuk grafikle;

    b) pasta grafikle

gösteriniz.

(Mönüden (Analyze => Descriptive Statistics => Frequencies patikasını izleyin. "Cinsiyet" değişkenini sağ tarafa aktarınız. "Charts" seçeneğine tıklayınız. Yeni gelen penceredeki "Pie Charts" ve "Percentages" seçeneklerini işaretledikten sonra "Continue" ve arkasından gelen pencerede "OK" seçeneklerine tıklayınız. Yeni bir pencerede ("Output 1: SPSS Viewer tanımlayıcı istatistiklerin ve pasta grafiğin verildiğini göreceksiniz.)

2. İntihar eden deneklerin intihar ettikleri illere göre dağılımını çubuk grafik olarak gösteriniz. (Çubuklar toplam 25 denek için her ilde intihar edenlerin yüzdesini vermelidir. 

3) 4. sütunda verilen yaşları 8 grup halinde aşağıdaki gibi etiketleyerek ayrı bir kolonda (boş olan en sağdaki) sınıflayınız. (Transform mönüsünden Recode-->Into different variables seçeneklerini kullanınız. Değişkenin yeni adını, eski değerleri ve yeni değerleri (Old and New values sekmesine tıklayarak) ilgili pencerede tanımlayınız.).

4) 3. adımda yaptığınız işlem sonucuna göre intihar edenlerin yukarıdaki kodlanmış yaş gruplarına göre dağılımını çubuk grafik olarak gösteriniz. (Çubuklar belirli bir yaş grubunda intihar edenlerin yüzdesini vermelidir.) 

5) Erkeklerin ve kadınların intihar etme yaşlarını kodlanmış yaşa göre çubuk grafik olarak gösteriniz. (Çubuklar belirli bir yaş grubunda intihar edenlerin yüzdesini vermelidir.) 

6) 11. sütunda verilen intihar edilen ay bilgisinden yararlanarak kış, ilkbahar, yaz ve sonbahar olmak üzere mevsim değişkenini etiketleyerek oluşturunuz. Kış aylarında intihar edenler için "1", ilkbahar için "2", yaz için "3", sonbahar için "4" kodu veriniz.

7) 6 adımda yaptığınız işlem sonucuna göre intihar edenlerin mevsimlere ve cinsiyete göre çubuk grafiğini çiziniz. Genelde en çok hangi mevsim(ler)de intihar edilmektedir?  İlkbahar ve yaz aylarında kimler (erkek-kadın) daha çok intihar etmektedir?

8) Öğrenim durumuna göre en fazla intihara hangi grupta rastlanmaktadır? Bu grupta intihar vakaları cinsiyete göre bir farklılık gösteriyor mu? Çubuk grafik ile gösteriniz.

Not : Bütün işlemler için sadece SPSS ve Word kullanınız ve işlem sonucu oluşturduğunuz  tüm dosyaları (*.doc, *.sav ve *.spo) saklayınız. Yukarıdaki işlem ve soruların yanıtlarını Word dosyasına kaydediniz ve dosya adı olarak öğrenci numaranızı kullanınız (örneğin, "20041234.doc"). SPSS aracılığıyla 1, 2, 4, 5, 7 ve 8. sorular için ürettiğiniz tabloları ve çubuk ve pasta grafiklerini kes-yapıştır ile Word dosyasına kaydediniz.  Tabloları daha anlaşılır hale getirmenizde yarar var. Grafiklerinizdeki etiketlerin de anlamlı olması değişkenleri tanımlama aşamasında gösterdiğiniz özenle yakından ilişkilidir. Her zaman için bu aşamaya geri dönüp etiketlerinizi daha anlamlı hale getirebilirsiniz. Her sorudaki tablo ve grafiklerle ilgili kısa bir yorum yapınız. Raporunuzu yazıcı çıktısından alınız ve 6 Ocak 2005 tarihine dek bana teslim ediniz.

Kolay gelsin.

Yaşar Tonta

email://tonta@hacettepe.edu.tr