SPSS FOR WINDOWS ÖDEVİ - I
Bu ödevin amacı; SPSS for Windows kullanarak veri girişi yapmak, mevcut verileri incelemek, tablo ve grafikler hazırlamak ve değişkenler arasında istatistiksel açıdan anlamlı ilişkiler olup olmadığını test etmektir. SPSS yazılımı laboratuvardaki makinelere yüklenmiştir. SPSS yazılımıyla ilgili başlangıç düzeyinde bilgi ve ilgili kaynaklar ilk dönemde verilmişti. SPSS'in çevrimiçi "Help" mönüsünden de yararlanabilirsiniz. Ödevin son teslim tarihi: 26 Mayıs 2005 saat 09:00. (Geçme notuna etkisi: %30) Geç ödev (haklı ve belgelendirilmiş bir özür olmadıkça) kabul edilmez.
I. BÖLÜM
Hovland ve Sears (1940) hüsran (hayal kırıklığına uğrama) ile saldırganlık arasındaki ilişkiyi incelemek için ABD'nin güney eyaletlerinde 1882-1930 yıllarını kapsayan dönemde yıllık linç ederek adam öldürme sayılarıyla aynı yıllara karşılık gelen pamuk üretiminden elde edilen toplam yıllık gelir miktarını karşılaştırmışlardır. Araştırmacılar linç ederek adam öldürmeyi yanlış yönlendirilmiş saldırganlık hareketi olarak tanımlamışlar ve hipotezlerini, ABD'nin pamuk üreten güney eyaletlerinde pamuk üretimi düşük olduğunda ekonomik zorluklar nedeniyle linç ederek adam öldürme sayılarının yüksek, pamuk üretiminin yüksek ve insanların nispeten daha zengin olduğu yıllarda ise düşük olduğu şeklinde kurmuşlardır. Araştırmacıların kullandıkları yıllara göre pamuk üretimi (milyon dolar olarak) ve linç sayıları ile ilgili veriler aşağıdaki tabloda verilmektedir.
| Yıl | Pamuk üretimi ($ M) | Linç sayısı | Yıl | Pamuk üretimi ($ M) | Linç sayısı | Yıl | Pamuk üretimi ($ M) | Linç sayısı |
| 1882 | 310 | 49 | 1899 | 325 | 84 | 1915 | 631 | 54 |
| 1883 | 252 | 52 | 1900 | 438 | 107 | 1916 | 1122 | 50 |
| 1884 | 254 | 52 | 1901 | 381 | 107 | 1917 | 1566 | 36 |
| 1885 | 270 | 80 | 1902 | 422 | 86 | 1918 | 1738 | 60 |
| 1886 | 257 | 74 | 1903 | 576 | 86 | 1919 | 2020 | 76 |
| 1887 | 291 | 73 | 1904 | 561 | 83 | 1920 | 1069 | 53 |
| 1888 | 292 | 70 | 1905 | 557 | 61 | 1921 | 676 | 59 |
| 1889 | 308 | 95 | 1906 | 640 | 65 | 1922 | 1116 | 51 |
| 1890 | 350 | 90 | 1907 | 614 | 60 | 1923 | 1454 | 29 |
| 1891 | 313 | 121 | 1908 | 589 | 93 | 1924 | 1561 | 16 |
| 1892 | 268 | 155 | 1909 | 688 | 73 | 1925 | 1577 | 17 |
| 1893 | 264 | 155 | 1910 | 810 | 65 | 1926 | 1121 | 23 |
| 1894 | 259 | 134 | 1911 | 750 | 63 | 1927 | 1308 | 16 |
| 1895 | 293 | 112 | 1912 | 787 | 61 | 1928 | 1302 | 10 |
| 1896 | 292 | 80 | 1913 | 863 | 50 | 1929 | 1245 | 7 |
| 1897 | 319 | 122 | 1914 | 549 | 49 | 1930 | 659 | 20 |
| 1898 | 305 | 102 |
Bu tablodaki verileri esas alarak ve SPSS yazılımını kullanarak aşağıdaki soruları yanıtlayınız.
1. (5 puan) Yıllara göre pamuk üretimiyle linç sayısı arasındaki ilişkiyi çizgi grafik ile gösteriniz. (Not: Grafiğin SPSS kullanılarak verilmiş bir başlığı olmalı ve x ve y eksenlerinin ne anlama geldiği açıkça belirtilmelidir.)
2. (5 puan) Pamuk üretimiyle linç sayısı arasındaki korelasyonu SPSS kullanarak hesaplayınız.
3. (10 puan) Önceki sorularda yarattığınız tablo ve grafikler ile elde ettiğiniz korelasyon katsayısını yorumlayınız. Pamuk üretimi ve linç sayısı değişkenleri arasında nasıl bir ilişki vardır? Bu ilişki istatistiksel açıdan anlamlı mıdır? Bu veriler ışığında hüsran ile saldırganlık hakkında nasıl bir yorum yapılabilir? Araştırmacıların başlangıçta verdiğimiz hipotezi kanıtlanmış mıdır? Bu sorulara yanıtlarınızı içeren bir Word dosyası yaratınız. Bu dosyaya yorumlarınızı desteklemek üzere SPSS çıktılarından elde ettiğiniz tablo, grafik ve korelasyon katsayısı tablosunu da ekleyiniz.
Kullandığınız ham verilerin bulunduğu dosya ile tablo, grafik ve korelasyon katsayısının bulunduğu çıktı dosyası ile Word dosyasını size ayrılan dizinin altında saklayınız.
II. BÖLÜM
Cohen ve arkadaşları (1989) sigarayı bırakmayı deneyen 554 kişiye ait verileri incelemişler ve az sigara içenlerle (bir paket veya daha az) çok sigara içenler (bir paketten fazla) arasında sigarayı bırakma başarıları açısından istatistiksel açıdan bir fark olup olmadığını test etmişlerdir. Ham veriler aşağıdaki tabloda verilmektedir.
| Bıraktı | Bırakamadı | |
| Az içenler | 45 | 285 |
| Çok içenler | 14 | 210 |
Tablodaki rakamlar az sigara içenlerin %13'ünün bir yıllık bir sürede sigarayı bırakmada başarılı olduklarını, çok sigara içenlerde ise bu oranın %6'da kaldığını göstermektedir.
Bu tablodaki verileri esas alarak ve SPSS yazılımını kullanarak aşağıdaki soruları yanıtlayınız.
1. (10 puan) Tablodaki verileri SPSS'e kodlayarak giriniz. (Bir sütunda sigara içme -az, çok-, bir sütunda sigarayı bırakıp bırakmadığı -bıraktı, bırakamadı-, bir sütunda da her kategorideki kişi sayısı yer almalıdır.) Dikkat edilecek olursa tabloda bağımlı ve bağımsız değişkene ait veriler yer almaktadır.
2. (5 puan) Verilere dayanarak bir çapraz tablo (crosstabs) oluşturunuz.
3. (15 puan) İki değişken arasındaki ilişki olup olmadığını ki-kare ile test ediniz. Ki-kare testi sonuçlarını (ki-kare değeri, serbestlik derecesi, güven düzeyi, vs.) veren SPSS tablosunu yorumlayınız. İki değişken arasındaki ilişki istatistiksel açıdan anlamlı mıdır? "Çok sigara içenler uzun dönemde sigarayı bırakmada az sigara içenlere göre daha az başarılı olmaktadırlar" hipotezi kanıtlanmış mıdır? Yorumlayınız.
Kullandığınız ham verilerin bulunduğu dosya ile çapraz tablo ve ki-kare değerlerinin bulunduğu çıktı dosyası ile Word dosyasını size ayrılan dizinin altında saklayınız.
III. BÖLÜM
İntihar ile ilgili bir araştırma sonucunda elde edilen verileri güz döneminde verilen ödevde SPSS'e aktarmış ve çeşitli grafiklerle yorumlamıştınız. Bu bölümde SPSS yazılımını kullanarak tüm intihar verileri üzerinde bazı istatistiksel testleri uygulamanız ve sonuçları yorumlamanız beklenmektedir. (Güz dönemindeki ödevde herkes kendine ayrılan 25 deneğe ait verileri kullanmıştı. Bu sefer bütün deneklere ait veriler kullanılmalıdır.) Veri dosyalarını dersin web sayfasından indirebilirsiniz. (Dersin web sayfasında 2005-spss-odevi.xls adlı MS Excel dosyası içerisinde "veriler" adlı sayfada toplanan bilgileri, "değişkenler" adlı sayfada ise sütunlardaki özelliklere ait açıklamaları bulabilirsiniz.) Bu dosyayı "kes-yapıştır" ile SPSS'e aktarınız. SPSS'e aktardığınız her kolondaki değişkenlerin adını ve gruplarının etiketlerini, değiskenin ölçeğini, türünü vs. MS Excel dosyasında (2005-spss-odevi.xls) "değişkenler"de verildiği gibi belirleyiniz. Kolon J'de verilen intihar edilen ay bilgisinden yararlanarak kış, ilkbahar, yaz ve sonbahar olmak üzere mevsim değişkenini etiketleyerek oluşturunuz. Kış aylarında intihar edenler için "1", ilkbahar için "2", yaz için "3", sonbahar için "4" kodu veriniz (bunu güz dönemindeki ödevde de yapmıştınız; bu sefer tüm veriler için aynı şeyi yapacaksınız)
1. (10 puan) Verilere dayanarak cinsiyet ile intihar etme mevsimi verilerini içeren bir çapraz tablo oluşturunuz.
2. (15 puan) Cinsiyet ile intihar etme mevsimi arasında istatistiksel açıdan anlamlı bir ilişki var mıdır? Ki-kare testi uygulayarak yanıtlayınız. Ki-kare, serbestlik derecesi ve güven düzeyi değerlerini belirtiniz. Test sonuçlarını yorumlayınız.
3. (10 puan) İntihar edenlerin ikametgah durumuna göre dağılımını (sıklık, intihar yaşı ortalaması ve standart sapması) veren bir tablo hazırlayınız (bu tabloya ait veriler SPSS'den elde edilmeli ve Word kullanarak yeniden düzenlenmelidir).
4. (15 puan) Şehirde ikamet edenlerle köyde ikamet edenlerin intihar etme yaş ortalamaları arasında istatistiksel yönden anlamlı bir fark olup olmadığını "bağımsız örneklem t testi" uygulayarak sınayınız. t değeri, serbestlik derecesi ve güven düzeyi değerlerini belirtiniz. Test sonuçlarını yorumlayınız.
Kullandığınız ham verilerin bulunduğu dosya ile çapraz tablo ve ki-kare değerlerinin bulunduğu çıktı dosyası ile Word dosyasını size ayrılan dizinin altında saklayınız.
Not : Üç bölümdeki soruları yanıtlamak için yaptığınız bütün işlemler için sadece SPSS ve Word kullanınız ve işlemler sonucu oluşturduğunuz tüm dosyaları (*.doc, *.sav ve *.spo) saklayınız. (Değerlendirme sırasında bu dosyalar kontrol edilecektir. Bu nedenle lütfen belirtilen tarih ve saate kadar ödevinizi ilgili dizinde (Network Neighborhood/bilgi/bby208/<öğrenci_numaranız> tamamlamaya çalışıp bir kopyayı da bby208@gmail.com adresine gönderdiğinizden emin olunuz. Geç ödev -haklı ve belgelendirilmiş bir özür olmadıkça- kabul edilmez.) Yukarıdaki işlem ve soruların yanıtlarını Word dosyasına kaydediniz ve dosya adı olarak öğrenci numaranızı kullanınız (örneğin, "20041234.doc"). SPSS aracılığıyla çeşitli sorular için ürettiğiniz tablo ve grafikleri kes-yapıştır ile Word dosyasına kaydediniz. Tabloları daha anlaşılır hale getirmenizde yarar var. Grafiklerinizdeki etiketlerin de anlamlı olması değişkenleri tanımlama aşamasında gösterdiğiniz özenle yakından ilişkilidir. Her sorudaki tablo, grafik ya da istatistik testlerle ilgili kısa bir yorum yapınız.
Ödevinizin değerlendirmeye alınabilmesi için mutlaka dikkat etmeniz gereken 3 önemli nokta var:
1.Tamamladığınız ödevinize ait dosyaları adlandırırken SADECE ve MUTLAKA öğrenci numaranızı kullanınız (örneğin, "20041234.doc", 20041234.sav, 20041234.spo). Bu dosyaları belirtilen e-posta adresine göndermeden önce "WinZip" programını kullanarak tek bir zip dosyası olacak şekilde sıkıştırıp bu tek dosyayı yine öğrenci numaranızla adlandırınız (örneğin, "20041234.zip").
2.Tamamladığınız ödevinize ait zip dosyasını tek bir elektronik posta ile bby208@gmail.com adresine postalayınız. Göndereceğiniz elektronik postanın "konu" kısmına mutlaka öğrenci numaranızı yazınız. Ödevinizin değerlendirmeye alınabilmesi için bu postanın 26 Mayıs 2005 (saat 09:00) tarihinden önce belirtilen adrese ulaşması gerekmektedir (dosyaların belirtilen tarihten önce iletildiğinden emin olmanız açısından, bby208@gmail.com adresine göndereceğiniz postanın CC ya da BCC kısmına kendi adresinizi yazmanızı, ödev değerlendirme süresi boyunca kendi posta kutunuzda da yer alacak bu kopyayı saklamanızı öneriyoruz).
3.Word ile hazırladığınız ve yukarıdaki soruların cevaplarını içeren raporun çıktısını yazıcıdan alınız ve 26 Mayıs 2005 (saat 09:00) tarihine kadar bana teslim ediniz.
Kolay gelsin.