SPSS FOR WINDOWS ÖDEVİ
Bu ödevin amacı; SPSS for Windows kullanarak mevcut verileri incelemek, tablo ve grafikler hazırlamak ve değişkenler arasında istatistiksel açıdan anlamlı ilişkiler olup olmadığını test etmektir. SPSS yazılımı laboratuvardaki makinelere yüklenmiştir. SPSS yazılımıyla ilgili başlangıç düzeyinde bilgi ve ilgili kaynaklar ilk dönemde verilmişti. SPSS'in çevrimiçi "Help" mönüsünden de yararlanabilirsiniz. Ödevin son teslim tarihi: 18 Mayıs 2006 saat 09:30. (Geçme notuna etkisi: %30) Geç ödev (haklı ve belgelendirilmiş bir özür olmadıkça) kabul edilmez.
VERİLER
Veri dosyası ve ilk iki bölümdeki sorular Prof. Yusuf Ziya Özcan'ın web sitesinden (http://www.soc.metu.edu.tr/wozcan/) alınmıştır.
Odev2006 veri dosyasında toplam 129 araba modeline ait çeşitli veriler bulunmaktadır (fiyat, maksimum hız, yakıt tüketimi vd.). Ödevi tamamlamak için önce bu veri dosyasını kendi bilgisayarınıza indirmeniz gerekmektedir.
Her arabayla ilgili olarak toplanan veriler toplam sekiz (8) değişkende tutulmuştur. Bu değişkenler şunlardır (değişken adları parantez içinde verilmiştir):
1. Model (MODEL)
2. Fiyat (FİYAT)
3. Maksimum hız (mil olarak) (MAKSHIZ)
4. 70 mil hızdan 0 mile düşme mesafesi (ayak olarak) (FRENMESF)
5. Çevre koruma ajansı tarafından verilen tahmini şehir içi yakıt tüketimi (galon başına mil olarak) (YAKITTÜK)
6. Sıfır milden 60 mile çıkış süresi (saniye olarak) (SÜRE60Mİ)
7. Çeyrek mili tam gazla kaç saniyede katettiği (SÜRE400M)8. Dönüşlerde yol tutuş gücü (g cinsinden) (YOLTUTUŞ)
Odev2006 dosyasını SPSS'de açınız. Verileri ve değişkenleri gözden geçiriniz. "Variable View" sekmesini tıklayarak değişkenleri tanımlayınız (Labels). Ölçek düzeylerini kontrol ediniz, gerekirse değiştiriniz. Bu işlemler daha sonra hazırlayacağınız tablo ve grafiklerin daha anlaşılır olmasını sağlayacaktır.
BÖLÜM 1
Odev2006 dosyasındaki verileri kullanarak aşağıdaki soruları yanıtlayınız:
1. (10 puan) Her değişken için uygun tanımlayıcı istatistikleri (ortalama, standart sapma, minimum-maksimum değerler, vd.) bir tablo halinde gösteriniz. Tablo SPSS kullanılarak formatlanmış olmalıdır (tablo başlığı vs. verilmelidir).
2. (5 puan) Her değişken için bir histogram çizdiriniz. Histogram üzerinde normal dağılım eğrisi de çizdirilmiş olmalıdır. Histogramlarda başlık ve değişken adları verilmiş olmalıdır. Normal dağılımdan sapma gösterenler hangileridir? Hangi istatistik bu sapmaları ölçmek için kullanılır?
3. (5 puan) Her değişkenin FİYAT ile saçılım grafiğini (scatterplot) çizdiriniz. Hangi bağımsız değişken araba fiyatıyla en yakından ilişkilidir? İlişkinin yönü nedir? Saçılım grafiğine bakarak yorumlayınız.
4. (5 puan) Her değişkenin FİYAT ile saçılım grafiğini çizdirirken grafik üzerinde regresyon çizgisini de gösteriniz. (Yardım: İmleç grafik üzerindeyken çift tıklayın. Grafik editörü penceresi açılacaktır. Yeniden çift tıklayın. "Scatterplot Options" penceresinde "Fit Line" seçeneğini işaretleyin ve "OK" seçeneğine tıklayın.) Her grafiği yorumlayınız.
5. (10 puan) Her değişkenin FİYAT ile korelasyon katsayısını (Pearson's r) hesaplayınız. Katsayıları yorumlayınız.
BÖLÜM 2
Bu bölümde t-testi uygulayacaksınız. Odev2006 dosyasındaki verileri kullanarak aşağıdaki işlemleri/testleri yapınız.
1. (5 puan) Yeniden kodlamayı geçen dönem öğrenmiştiniz. YAKITTÜK ve FİYAT değişkenlerini ayrı sütunlarda yeniden kodlayınız. (Aynı sütunda yeniden kodlarsanız özgün verileri kaybedersiniz.) Galon başına 9-22 mil yapan arabaları "1" (düşük yakıt tüketimi), 23-35 mil yapanları "2" (yüksek yakıt tüketimi) olarak kodlayınız. Fiyatı 0-30000 Euro olan arabaları "1" (düşük fiyatlı), 30001-60000 Euro olanları "2" (orta düşük fiyatlı), 60001-90000 Euro olanları "3" (orta fiyatlı) ve 90000'den fazla olanları "4" (yüksek fiyatlı) olarak yeniden kodlayınız. Yeni kodladığınız yakıt tüketimi sütununa "YAKTÜK2", fiyat sütununa "FİYAT2" adlarını veriniz. Çıktılarınızın daha okunabilir olmasını sağlamak için yeni yarattığınız sütunların etiketlerini tanımlayınız.
2. (15 puan) Düşük ve yüksek yakıt tüketen arabaların fiyat (FİYAT), maksimum hız (MAKSHIZ), fren mesafesi (FRENMESF), yol tutuş gücü (YOLTUTUŞ), 0 milden 60 mile çıkış süresi (SÜRE60Mİ) ve en yüksek hızda 400 metreyi katetme süresi (SÜRE400M) açısından birbirinden farklı olup olmadığını ayrı ayrı test ediniz. Boş hipotezleri ve araştırma hipotezlerini yazınız. Sonuçları yorumlayınız.
3. (15 puan) Farklı fiyatı olan arabaların (FİYAT2) yakıt tüketimi (YAKITTÜK), maksimum hız (MAKSHIZ), fren mesafesi (FRENMESF), yol tutuş gücü (YOLTUTUŞ), 0 milden 60 mile çıkış süresi (SÜRE60Mİ) ve en yüksek hızda 400 metreyi katetme süresi (SÜRE400M) açısından birbirinden farklı olup olmadığını ayrı ayrı test ediniz. Boş hipotezleri ve araştırma hipotezlerini yazınız. Sonuçları yorumlayınız. (Not: t testi iki grup arasındaki ortalamaların istatistiksel açıdan anlamlı olup olmadığını ölçtüğünden, burada, örneğin, düşük fiyatlı arabalarla yüksek fiyatlı arabaların yakıt tüketimi ortalamaları karşılaştırılacaktır. Ya da düşük fiyatlı arabalarla orta düşük fiyatlı arabaların fren mesafesi karşılaştırılacaktır.)
BÖLÜM 3
Bu bölümde ki-kare testi uygulayacaksınız. Verileri aşağıda verilen tabloya dayanarak SPSS'e giriniz. Gerekli testi yapınız ve test sonucunu yorumlayınız.
Sigarayı bırakmayı deneyen 277 kişiye ait verileri incelenmiş ve az sigara içenlerle (bir paket veya daha az) çok sigara içenler (bir paketten fazla) arasında sigarayı bırakma başarıları yönünden istatistiksel açıdan bir fark olup olmadığı test edilmiştir. Ham veriler aşağıdaki tabloda verilmektedir.
| Bıraktı | Bırakamadı | |
| Az içenler | 23 | 143 |
| Çok içenler | 7 | 104 |
Tablodaki rakamlar az sigara içenlerin %13'ünün bir yıllık bir sürede sigarayı bırakmada başarılı olduklarını, çok sigara içenlerde ise bu oranın %6'da kaldığını göstermektedir.
Bu tablodaki verileri esas alarak ve SPSS yazılımını kullanarak aşağıdaki soruları yanıtlayınız.
1. (10 puan) Tablodaki verileri SPSS'e kodlayarak giriniz. (Bir sütunda sigara içme -az, çok-, bir sütunda sigarayı bırakıp bırakmadığı -bıraktı, bırakamadı-yer almalıdır.) Dikkat edilecek olursa tabloda bağımlı ve bağımsız değişkene ait veriler yer almaktadır.
2. (5 puan) Verilere dayanarak bir çapraz tablo (crosstabs) oluşturunuz.
3. (15 puan) İki değişken arasındaki ilişki olup olmadığını ki-kare ile test ediniz. Ki-kare testi sonuçlarını (ki-kare değeri, serbestlik derecesi, güven düzeyi, vs.) veren SPSS tablosunu yorumlayınız. İki değişken arasındaki ilişki istatistiksel açıdan anlamlı mıdır? "Çok sigara içenler uzun dönemde sigarayı bırakmada az sigara içenlere göre daha az başarılı olmaktadırlar" hipotezi kanıtlanmış mıdır? Yorumlayınız.
Kullandığınız ham verilerin bulunduğu dosya ile çapraz tablo ve ki-kare değerlerinin bulunduğu çıktı dosyası ile Word dosyasını saklayınız.
Not : Üç bölümdeki soruları yanıtlamak için yaptığınız bütün işlemleri ve soruların yanıtlarını ilgili SPSS (*.sav ve *.spo) ve Word dosyalarına (*.doc) kaydediniz. (Değerlendirme sırasında bu dosyalar kontrol edilecektir.). SPSS aracılığıyla çeşitli sorular için ürettiğiniz tablo ve grafikleri kes-yapıştır ile Word dosyasına kaydediniz. Tabloları daha anlaşılır hale getirmenizde yarar var. Grafiklerinizdeki etiketlerin de anlamlı olması değişkenleri tanımlama aşamasında gösterdiğiniz özenle yakından ilişkilidir. Her sorudaki tablo, grafik ya da istatistik testlerle ilgili kısa bir yorum yapınız.
Ödevi bitirdikten sonra bütün SPSS ve Word dosyalarını sıkıştırınız. Sıkıştırılmış dosyaya ad olarak öğrenci numaranızı veriniz (örneğin, "20041234.zip"). Daha sonra bu sıkıştırılmış dosyayı ödevleri teslim etmek için kullandığımız /ev/akd/tonta/courses/spring2006/dok322/projects dizinine belirtilen tarih ve saate kadar bırakınız. (Dizinin "dok322" olarak adlandırılmış olması sizi yanıltmasın.) Bu dizine dosya bırakabilmek için önce kendi hesaplarınıza girmeniz gerekmektedir. (Eğer henüz yunus.hacettepe.edu.tr üzerinde bir hesabınız yoksa hesap açtırmanız gerekmektedir. Bunun için Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığına başvurmanız gerekir.) Geç ödev -haklı ve belgelendirilmiş bir özür olmadıkça- kabul edilmez.)
Ödevinizin değerlendirmeye alınabilmesi için dikkat etmeniz gereken 3 önemli nokta var:
1.Tamamladığınız ödevinize ait dosyaları adlandırırken SADECE ve MUTLAKA öğrenci numaranızı kullanınız (örneğin, "20041234.doc", 20041234.sav, 20041234.spo). Bu dosyaları belirtilen dizine bırakmadan önce "WinZip" programını kullanarak tek bir zip dosyası olacak şekilde sıkıştırıp bu tek dosyayı yine öğrenci numaranızla adlandırınız. Dosya adının başına "bby208" ekleyiniz (örneğin, "bby208-20041234.zip").
2.Tamamladığınız ödevinize ait zip dosyasını /ev/akd/tonta/courses/spring2006/dok322/projects dizinine belirtilen tarih ve saate kadar bırakınız. (Ödevinizin değerlendirmeye alınabilmesi için bu dosyanın 18 Mayıs 2006 (saat 09:30) tarihinden önce belirtilen dizine bırakılması gerekmektedir.)
3.Word ile hazırladığınız ve yukarıdaki soruların cevaplarını içeren raporun çıktısını yazıcıdan alınız ve 18 Mayıs 2006 (saat 09:30) tarihine kadar bana teslim ediniz. Basılı olarak teslim edeceğiniz Word raporuyla elektronik olarak teslim edeceğiniz Word raporunun birbirinin aynısı olması gerekmektedir.
Kolay gelsin.