H.Ü.
Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü
BBY 606 Araştırma Yöntemleri (Güz 2009) Yaşar Tonta
SPSS ÖDEVİ
I
Bu ödevin amacı sizi SPSS yazılımıyla tanıştırmaktır. Ödevde veri girişi, verilerden tablo ve grafik oluşturma,
tablo ve grafikleri güzelleştirme, tablo ve grafik
okuma ve girilen verileri yeniden kodlama becerileri edinmeniz hedeflenmektedir. Ödevin geçme notuna etkisi
10 puan. Son teslim tarihi 22 Ekim 2009. SPSS öğrenmenize yardımcı olmak amacıyla SPSS
Ödevi I Çözümü slaytları şimdiden verilmiştir. Slaytlarda sadece 1. soru ayrıntılı olarak çözülmüş ve bazı ilgili
mönüler tanıtılmıştır. Fakat diğer soruları çözerken de ilgili mönülerden yararlanabilirsiniz.
Kolay gelsin.
İntihar ile ilgili bir
araştırma için kullanılan boş bilgi toplama formu
(html,
pdf, doc)
dersin web sayfasında verilmiştir. Bu form aracılığıyla
toplanan veriler her öğrencinin numarasına göre "spss-odevi" alt
dizininde verilmiştir. Herkes kendi numarasının
altında verilen doldurulmuş formların bulunduğu sayfayı (html ya da pdf
formunda) indirecek ve ödevini yapmak
için bu verilerden
yararlanacaktır. Her öğrenci
kendisi için hazırlanmış 25 form üzerindeki verileri önce SPSS ortamına aktaracaktır. Hakkında veri toplanan
değişken adları ve kodlu bilgilerin
ne anlama geldiğin ilgili dosyadan (html,
pdf, doc)
yararlanılarak SPSS'te tanımlanacaktır.
İntihar araştırmasından elde edilmek istenen sonuçları SPSS yazılımını kullanarak oluşturunuz. Her öğrencinin SPSS'e girdiği veriler farklı olacağından tablo ya da
grafiklerin de birbirinden farklı olması doğaldır.
Her öğrenci kendi dizininde yer alan
veri dosyasını kullanarak ödevini hazırlamalıdır. Tablo ve grafikleri SPSS'ten
kes-yapıştır ile Word'de hazırlayacağınız bir rapora aktarabilirsiniz.
Bu sonuçlara gerekli yorumları Word dosyasında ekleyebilirsiniz. Ödevi 22 Ekim 2009 saat
09:00’a kadar bana basılı olarak teslim
etmeniz gerekmektedir. Sorularınız olursa SPSS Ödevi I Çözümü slaytlarına bakabilir
ya da bana
danışabilirsiniz.
Yapılması gerekenler:
1) Dersin
web sayfasındaki "spss-odevi"
dizinine (http://yunus.hacettepe.edu.tr/~tonta/courses/fall2009/bby606/spss-odevi/)
gidiniz.
2. Bu dizin
altındaki boş "spss-odevi-bilgi-toplama-formu"nu (html,
pdf, doc)
ve "spss-odevi-sutun-degisken-adları"
(html,
pdf, doc)
dosyasını kendi bilgisayarınıza kaydediniz.
3. Dizinin
altında sizin için hazırlanmış Word dosyasına tıklayınız ve bu dosyayı
kendi bilgisayarınıza kaydediniz.
4. Bu dosya
ödevinizi tamamlamak için gereken intihar
verilerini içermektedir.
5. Veri
dosyasını ve sütun ve değişken
adlarını gözden geçiriniz. Veri dosyasında 13 değişkenle ilgili veriler yer almaktadır. Veri dosyasının her sayfasında yer alan kodlu veriler
bir deneğe aittir (il.in plakası,
gelişmişlik düzeyi, cinsiyet, vs.)
6. Veri
dosyasındaki deneklere ait verilerin önce
SPSS'e aktarılması gerekmektedir. (Burada amaç sıfırdan veri
girişi yapmanızdır. Yeterince veri girdiğinize kanaat getirirseniz tüm formlarda yer alan
verileri girmek zorunda değilsiniz. Ancak tablo ve
grafiklerde bazı yönelimlerin ortaya çıkması açısından 25-50 arasında veri girişi
yapmanızda yarar vardır.) Bilgisayarınızdaki SPSS yazılımını başlatınız.
7. SPSS açıldığında
(Data View) sayfası karşınıza
çıkacaktır. Henüz herhangi bir veri
olmadığından sadece sütunları göreceksiniz. Sütun adı olarak gördüğünüz "var" (variable) değişken anlamına gelmektedir. Önce bu değişkenlerin
adlarını ve alabilecekleri değerleri sütun ve değişken
adları dosyasından yararlanarak tanımlayınız. Bunun için sayfanın
altındaki "Variable View" sekmesine tıklayınız. Yeni sayfada veri
dosyasında hakkında veri toplanan değişkenleri
ve değerleri tanımlayınız. (Her değişken için ad, tür -nümerik,
dizi, vd.-, etiket -tablo ve
grafikleri daha anlamlı hale getirmek için sistem tarafından
kullanılmaktadır-, değişkenin
alabileceği değerler -veri temizleme için yararlı, örneğin
plaka no'su olarak "100" girildiyse
bunun yanlış olduğu kolayca görülebilir- ölçek türü vb. gibi özellikler tanımlanmalıdır. İlgili değişiklikleri her sütuna tıklayarak girebilirsiniz.)
8. Yeniden
"Data View" sekmesine tıkladığınızda
ilk üç sütun adının tanımladığınız biçimde (il, ilgelis
ve cinsiyet) olarak değiştirildiğini göreceksiniz (değişken adları 8 karakterden daha uzun olamaz).
13 değişkeni de aynı şekilde tanımlayınız.
9. Artık
veri girişi için değişkenleriniz hazırdır. Şimdi veri dosyasındaki verileri girmeye başlayabilirsiniz. Bunun için veri dosyasını
açınız. İlk denek için verilen
kodlu intihar verilerini 13 kolona giriniz. (Bir deneğe
ait verilerin nasıl girildiği aşağıdaki ekran görüntüsünde verilmektedir. Tüm değişkenler ve alabilecekleri değerler henüz tanımlanmadığından "var003" ya
da kesirli sayılar göreceksiniz. Bunların değiştirilmesi gerekir.) Bu işlemi tüm denekler için
tekrarlayınız.
10. Veri
girişlerinizi kontrol ediniz. Bundan sonra yapacağınız işlemleriniz ve yanıtlayacağınız sorular bu verilere dayanacaktır.
SORULAR
1. İntihar
a) çubuk grafikle
b) pasta
grafikle
gösteriniz.
(Mönüden (Analyze =>
Descriptive Statistics => Frequencies patikasını izleyin. "Daimi
yer (İkâmetgah)" değişkenini sağ tarafa aktarınız. "Charts"
seçeneğine tıklayınız. Yeni gelen penceredeki "Pie Charts" ve
"Percentages" seçeneklerini işaretledikten sonra "Continue"
ve arkasından gelen pencerede "OK" seçeneklerine tıklayınız. Yeni bir
pencerede ("Output 1: SPSS Viewer tanımlayıcı istatistiklerin ve pasta
grafiğin verildiğini göreceksiniz.)
2. İntihar eden deneklerin medeni
hâllerine (evli, boşanmış...) göre dağılımlarını çubuk grafik olarak
gösteriniz. (Çubuklar tüm denekler için medeni hâle göre yüzdeyi vermelidir.
3) 4. sütunda verilen yaşları 8
grup halinde aşağıdaki gibi etiketleyerek ayrı bir kolonda (boş olan en
sağdaki) sınıflayınız. (Transform mönüsünden Recode-->Into different
variables seçeneklerini kullanınız. Değişkenin yeni adını, eski değerleri
ve yeni değerleri (Old and New values sekmesine tıklayarak) ilgili
pencerede tanımlayınız.).
|
Eski değer |
Yeni değer |
|
1-13 |
1 |
|
14-23 |
2 |
|
24-33 |
3 |
|
34-43 |
4 |
|
44-53 |
5 |
|
54-63 |
6 |
|
64-73 |
7 |
|
74+ |
8 |
4) 3. adımda yaptığınız işlem sonucuna göre intihar edenlerin yukarıdaki kodlanmış yaş gruplarına göre dağılımını çubuk grafik olarak gösteriniz. (Çubuklar belirli bir yaş grubunda intihar edenlerin yüzdesini vermelidir.)
5) Şehirde ve köyde yaşayanların intihar etme yaşlarını kodlanmış yaşa göre çubuk grafik olarak gösteriniz. (Çubuklar belirli bir yaş grubunda intihar edenlerin yüzdesini vermelidir.)
6) 11. sütunda verilen intihar edilen ay bilgisinden yararlanarak kış, ilkbahar, yaz ve sonbahar olmak üzere mevsim değişkenini etiketleyerek oluşturunuz. Yaz aylarında intihar edenler için "1", sonbahar için "2", kış için "3", ilkbahar için "4" kodu veriniz.
7) 6. adımda yaptığınız işlem sonucuna göre intihar edenlerin mevsimlere ve cinsiyete göre çubuk grafiğini çiziniz. Genelde en çok hangi mevsim(ler)de intihar edilmektedir? İlkbahar ve yaz aylarında kimler (erkek-kadın) daha çok intihar etmektedir?
8) İntihar nedenine göre en fazla intihara hangi grupta rastlanmaktadır? Bu grupta intihar vakaları cinsiyete göre bir farklılık gösteriyor mu? Çubuk grafik ile gösteriniz.
Not : Bütün işlemler için sadece SPSS ve Word kullanınız ve işlem sonucu oluşturduğunuz tüm dosyaları (*.doc, *.sav ve *.spo) saklayınız. Yukarıdaki işlem ve soruların yanıtlarını Word dosyasına kaydedebilirsiniz. SPSS aracılığıyla 1, 2, 4, 5, 7 ve 8. sorular için ürettiğiniz tabloları ve çubuk ve pasta grafiklerini kes-yapıştır ile Word dosyasına kaydediniz. Tabloları daha anlaşılır hale getirmenizde yarar var. Grafiklerinizdeki etiketlerin de anlamlı olması değişkenleri tanımlama aşamasında gösterdiğiniz özenle yakından ilişkilidir. Her zaman için bu aşamaya geri dönüp etiketlerinizi daha anlamlı hale getirebilirsiniz. Her sorudaki tablo ve grafiklerle ilgili kısa bir yorum yapınız. Yarattığınız dosyaları bastırınız ve bana 22 Ekim 2009 günü dersten önce teslim ediniz.
Kolay gelsin.
Yaşar Tonta