Bibliyometriye Giriş
Bibliyometri terimi matematiksel ve istatistiksel yöntemlerin kitaplar ve diğer iletişim ortamlarına uygulanması olarak tanımlanmaktadır (Pritchard 1969:348). Bibliyometrik araştırmalarda belgelerin ya da yayınların belirli özellikleri çözümlenerek bilimsel iletişime ilişkin çeşitli bulgular elde edilmektedir. Osareh (1996:149) bibliyometrinin terim olarak yeni olmasına karşın, uygulama ve kullanımının 1890’lara kadar gittiğinden söz eder. Shapiro (1992:337) bibliyometrinin tarihini Osareh’in de belirttiğinden çok daha eskilere dayandırmaktadır. Sengupta (1992:92) Osareh’in savını desteklemekte ve içerik olarak ilk bibliyometrik çalışmanın Campbell tarafından 1896’da yayımlanan Theory of the National and International Bibliography adlı kaynak olduğunu iddia etmektedir. İlk bibliyometrik araştırmaların hangi tarihte yapıldığına ilişkin farklı görüşler öne sürülse de, şu bir gerçektir ki; bibliyometrik araştırmalara olan ilgi zaman içinde artmaktadır.
Araştırmacıların farklı nedenlerle bibliyometrik araştırmalara yöneldiği bilinmektedir. Bibliyometrik araştırmalarla bir yandan herhangi bir konudaki en verimli araştırmacılar belirlenirken, diğer yandan da bunlar arasındaki etkileşimin boyutları gözler önüne serilebilmektedir. Bibliyometrik araştırmalar, benzer bir yaklaşımla çeşitli konularda ülkeler arasında, kurumlar arasında ya da ekoller arasında karşılaştırmalar yapılmasına da olanak sağlamaktadır. Koehler (2001:120) bibliyometri ile uğraşan kişilerin en azından dört gruba ayrılabileceğini belirtmekte ve bu grupları;
Atıf analizi üzerine çalışanlar,
Ortak atıf (co-citation) analizi üzerine odaklananlar,
Kişilerin, kurumların ya da ülkelerin verimliliği ile ilgilenenler,
Kitap, makale, patent gibi bilgi ürünleri ile ilişkili çalışmalar yapanlar diye göstermektedir (Koehler 2001:120).
Bibliyometrik çalışmalar bilimsel yayınların etkinliği konusunda bilgi sahibi olunmasını sağlamaktadır. Bu çalışmaların çoğunlukla bibliyometri alanında özel bir yeri olan Scientometrics adlı dergide yayımlandığı gözlenmektedir (derginin ilk yayın yılı 1978). Scientometrics'in yanı sıra, ilk sayısını 2007 yılında yayımlamış olan Journal of Informetrics adlı dergi de bibliyometri ile ilgilenen kişilerin sıklıkla başvurduğu bir diğer süreli yayındır. Alanla ilgili diğer dergiler sadece elektronik ortamda yayımlanmakta olan International Journal of Scientometrics, Informetrics and Bibliometrics ve yılda beş sayı çıkaran Research Evaluation’dır. Ayrıca ISSI (International Society for Scientometrics and Informetrics) tarafından 1987 yılından beri iki yılda bir düzenlenen konferanslar (International Conference of the International Society for Scientometrics and Informetrics) bu konuya gösterilen yoğun ilginin birer sonucu olarak gerçekleştirilmektedir (14. toplantı 2013 yılında Avusturya'da gerçekleştirilecektir).
Konuyla İlgili Internet'te Bulunan Bazı Site ve Dokümanlardan Seçmeler:
Geliştirilmeye ihtiyaç duyulan bibliyometri üzerine yazılan Wikipedia maddesi - Google arandığında ilk çıkan sonuç :)
Bibliyometri ile ilgili çok sayıda yazının tam metninin yer aldığı bir site => Eugene Garfield'ın web sitesi
Gary Marchionini'nin İnsan-Bilgisayar Etkileşimi (The University of North Carolina at Chapel Hill - School of Information and Library Science) dersindeki atıf analizi ve bibliyometri gibi konulara ilişkin sunumu
Ronald Rousseau tarafından kalem alınmış olan bibliyometriye ilişkin zaman tüneli. 1992'ye kadar getirmiş, gerisini siz yaparsınız...
Tefko Saracevic'in Rutgers, The State University of New Jersey'deki bibliyometri ile ilgili sunumu
Wolfgang Glänzel'in "araştırma alanı olarak bibliyometri" konusunu işlediği doküman
Kaynakça
Koehler, W. (2001). Information science as “Little Science”: The implications of a bibliometric analysis of the Journal of the American Society for Information Science. Scientometrics, 51(1): 117-132.
Osareh, F. (1996). Bibliometrics, citation analysis and co-citation analysis: A review of literature I, Libri, 46: 149-158.
Pritchard, A. (1969). Statistical bibliography or bibliometrics? Journal of Documentation, 25: 348-349.
Sengupta, I.N. (1992). Bibliometrics, informetrics, scientometrics and librametrics: an overview. Libri, 42(2): 75-98.
Shapiro, F.R. (1992). Origins of bibliometrics, citation indexing, and citation analysis: The neglected legal literature. Journal of the American Society for Information Science, 43(5): 337-339.