TANIMLAR

ARŞİV (Archive): Arşivlik değeri nedeniyle elenerek veya elenmeden saklanan, güncel olmayan evrak.

BAŞLIK (Heading): Eseri kimliklemek (tanımlamak) üzere oluşturulan girişlerin başındaki sözcük, cümlecik veya simgedir. Her bir girişte esere erişim için yazar adı, eser adı veya konusunun belli biçimde sunulduğu şeklidir. indeks girişi olarak oluşturulan kayıtların başındaki simge, sözcük veya cümlecik. Bkz. Access point, descriptor.

BİBLİYOGRAFİK DENETİM (Bibliographic Control): Bibliyografik bilginin denetimi ve değişimi için kayıtlı bilginin tanımlanması, konu erişimi için başlıkların ve sınıflamanın saptanması şeklinde gerçekleştirilen amaç ve işlemlerdir.

BİBLİYOGRAFİK KAYIT (Bibliographic record): Bilgi kaynaklarının tanımı. Örneğin, kütüphane kataloğunu oluşturan kayıtlar veya üstveri tanımlamaları.

BİBLİYOGRAFYA (Bibliography): Dokümanın nerede olduğuna bakılmaksızın, daha çok belli bir kapsamla sınırlı olarak (konu, ulusal, v.b.) oluşturulmuş bibliyografik kayıtlardan oluşan bir listedir. Örneğin, Türkiye Bibliyografyası ve Türkiye Makaleler Bibliyografyası v.b.

BİLGİ ERİŞİM (Information Retrieval): Depolanmış bilgiyi kazandırma hizmetleridir.

BİLGİ KAYDI (Information record): Bir bilgi kaynağı için hazırlanmış kart, kitap v.b. basılı, mikroform, bilgisayarla okunabilir veya diğer formlardaki tam kataloglama bilgisi. Ayrıca bkz.: Bibliyografik kayıt, üstveri.

BİLGİ KAYNAĞI (Information package): Bilginin (örneğin, kitap, makale video, film, v.b. görüntü kaydı, Internet dokümanı veya bir dizi "sayfalar", ses kayıtları, elektronik dergiler, arşivler v.b.) üzerinde kayıtlı olduğu her tür kaynak.

BİLGİ MİMARİSİ (Information architecture): Genellikle Web üzerindeki bilgi sistemlerinin planlanması, tasarımı, yapılandırılması, organizasyonu ve sürdürülmesi yönünde bir yöntem.

Creator : Bilgi paketinin zihinsel ya da sanatsal içeriğinden sorumlu olan kişi (veya kuruluş).

DESCRIPTOR: Bir indekste veya veritabanında taranabilen her bir ögedir. Ayrıca bkz.: Erişim ögesi, Başlık.

ERİŞİM ÖGESİ (Erişim noktası, Access point): Herhangi bir kayda erişebilmeyi sağlayan ögelerdir. Bir bibliyografik kaydın taranabilen her bir ögesi. Ayrıca bkz.: Descriptor.

ESER (Yapıt, Work): Sanatsal veya zihinsel yaratı.

EVRAK (Records): Bir kuruluş, kurum, örgütlenme  veya kişi tarafından yasal veya zorunluluğu yerine getirmek veya bir işin yapılması sırasında yaratılan, teslim alınan, işlenen, veya saklanan, biçimi veya üzerinde bulunduğu ortam ne olursa olsun, kayıtlı bilgi türü. Bkz: Arşiv.

GİRİŞ (Entry): Bibliyografik listelerdeki (gereçler) her bir kayıt. Bunlar, eserlerin her birine özel bilgileri tanımlar, benzer eserlerden farklılıklarıyla kimlikler.

İNDEKS (Dizin, Index): Temel kayıtlardan oluşan listelere veya materyallere erişimi sağlayan kavramların alfabetik listesidir. İkincil kaynaktır.

İNDEKSLEME (Indexing): Genel anlamda materyale erişim için gerekli başlıkların seçilip, bu başlıklar arasındaki ilişkinin oluşturulduğu, bibliyografik veritabanının oluşturulmasını amaç edinen işlemler. Kütüphanelerde kataloglama ile yürütülen entelektüel işlemler indeksleme işlemleri kapsamındadır.

KATALOG (catalogue, catalog): Belli bir dermenin listesidir. Örneğin, kütüphane veya müze kataloğu gibi.

KATALOGLAMA (Cataloging, Cataloguing): Bilgi kaynaklarının bibliyografik kayıtlarının ve erişim ögelerinin belirlenmesi ile ilgili işlemler bütünü. Kütüphane gibi ticari endişe taşımayan kuruluşlarda yürütülen işlemlerdir. Daha çok ticari amaçla yürütülen benzer işlemler İNDEKSLEME olarak tanınır. Örneğin, bibliyografik veritabanlarının oluşturulması gibi. Ayrıca bkz.: İndeksleme.

KONU İNDEKSLEMESİ (Subject Indexing): Bilgi kaynağının konu girişlerinin (descriptor) hazırlanması işlemleridir.

KAYIT (Record): Bkz.: BİBLİYOGRAFİK KAYIT, ÜSTVERİ.

MARC (MAchine-Readable Cataloging): Katalogdaki bibliyografik kayıtların "makinaca" okunabilmesi ve bilinen katalog kayıtlarının ekranda izlenebilmesi için önceden tanımlanmış kataloglama sistemi.

MONOGRAF (Tekyazı, Monograph): Özel bir konuda ayrıntılı olarak yapılmış incelemeye dayanan eser.

ONTOLOJİ (Ontology): Tanımlanmış bir konu alanından belirlenen özel terimlerin, terimlerarası ilişkileri de gösteren sunum dili.

ÖZ, ÖZET (Abstract): Kayıtlı bilginin (dokuman) oldukça kısaltılmış metinleridir. Belge içeriğinin aslına benzer bir şekilde kısa ve doğru sunumudur.

SINIFLAMA (Classification): Materyallerin belli bir sınıflama şemasına (sistemine) dayanılarak konularına göre raflardaki yerlerinin belirlenmesi işlemidir.

Konuları kategorilendirmek (Genel anlamda). Hiyerarşi söz konusudur. Bilginin organizasyonu kapsamında sınıflama bilgi kaynağının sistem hiyerarşisinde uygun yerinin belirlenmesi işlemidir. Notasyonu belirlemektir.

SÜRELİ YAYIN (Periodical): Belirli aralıklarla çıkan, tamamlanma endişesi taşımayan ve her sayısı birden çok yazarın yayınlarından oluşan yayın türü.

TANIMLAYICI İNDEKSLEME (Descriptive Indexing): Dokümanın tanımı ve kimliklenmesi ile bu tanımlamadan çıkan indeks başlıklarının oluşturulması için yürütülen işlemlerdir.

TAKSONOMİ (TAXONOMY): Genelde bir konu alanına dayanan ve o konuda varsayılan doğal ilişkiyi de göstermek üzere yapılan düzenlemelerdir, bir çeşit sınıflamadır.

ÜSVERİ (Metadata): Herhangi bir format veya türdeki bilgi kaynaklarının yapılandırılmış bilgisi.

    - Üstveri bir bilgi kaynağını tanımlıyor olmalıdır.

    - Bir bilgi kaynağının kodla tanımı (örneğin, MARC'la kodlu AACR2 kaydı, bir Dublin Core üstveri kaydı, v.b.).

XML (eXtensible Markup Language): Özellikle web dokümanlarının kodlanabilmesi için geliştirilmiş bir işaretleme dili.

VERİTABANI (Database): Aralarında ilişkiler bulunan benzer kayıtlardan oluşan bir dermedir. Örneğin, bibliyografik veritabanı, sayısal veriler, istatistiksel veriler ve görüntülerden oluşan veritabanları v.b.

VERİTABANI YÖNETİM SİSTEMİ (Database management system): Veritabanlarının oluşturulmasını ve devamlılığını sağlayan bir yazılım paketi.

YAZAR (AUTHOR): Bir metnin (text) tamamının veya bir kısmının zihinsel veya sanatsal sorumluluğunu taşıyan kişi (veya kuruluş).

YÖNELTME (References, cross-references): Bir başlık (yazar adı, eseradı, konu v.b.) veya girişten bir diğerine ya da diğer başlıklara yapılan göndermelerdir.