GELİŞİMSEL DANIŞMA VE TERAPİ (A. IVEY)
Dr. Korkut

Tyler’a (1961) göre “danışmanın psikolojik amacı gelişimi hızlandırmaktır”. (Akt Ivey, Goncalves, 1988) Davranışsal, bilişsel hatta bilinçaltı gelişim olsun danışmanın amacı danışanın zaman suresince büyümesini hızlandırmaktır. Amerikan Danışma ve Gelişim Derneği (AACD) gelişim ve danışmayla ilgili olduğunu adıyla vurgulayan ana profesyonel dernektir. Dernek ardından, danışmanın zaten gelişimi içerdiğini düşünerek adını Amerikan Danışma Derneği olarak değiştirmiştir.

Gelişimsel kuramlar gruplandıklarında 4 grup dikkat çeker:

1. Gelişimsel kuram. Geliştiren ilişkiler bizlerin gelişmesine katkıda bulunanlardır. Özellikle Bowlby’ın bağlanma/ayrılma ile kuramı ilişkilerin doğasını anlamak için kritik bir öneme sahiptir.

2. Yaşam boyu gelişim kuramları. Bireysel ve ailesel olarak yaşam boyu geliştiğimizi vurgulayan bu kuramlardan Erikson’unki kişisel olarak 8 gelişim döneminden söz eder. Haley aile yaşamının gelişimden söz ederken Gulligan da Erikson’un gelişim dönemlerinin kadınlarınkini anlatmadığını iddia ederek ayrı bir kuramdan söz eder.

3. Gelişimsel Danışma ve Terapi (Developmental Counseling and Therapy- DCT). Bilişsel ve duygusal gelişimin klinik ve danışma görüşmelerinde nasıl görülebileceğine ilişkin bir bakış açısı sağlar.

4. Azınlıkların kimlik gelişimi. Azınlıkların dünyayı nasıl gördükleri çok önemli bir noktadır. Etnik, cinsel kimlik, milliyet vb..

Açıkça pek çok danışma ve terapi insan gelişimiyle ilgilidir. Gelişimi vurgulayan görüşlerden biri Ivey’in Gelişimsel Danışma ve Terapisidir. GDT, danışma ve klinik görüşmelerinde rastlanan bilişsel ve duygusal gelişimin nasıl görüldüğünün yeni bir yorumudur. Ivey, Piaget’in ve Plato’nun görüşlerinden etkilenmiştir. GDT’ de, kuramcının yaşama nasıl baktığına değil danışanın dünyayı anlamak için bilgileri nasıl işlediğine odaklanılır.

• GDT depresyonun birey çevre etkileşiminin beklenen sonuçlarından biri olarak görüldüğüne inanır.
• Kişilik tipleri aile ve toplu ortamlarında nasıl öğrenildiğiyle ilgilenir.
• Biyoloji önemli olarak kalsa da GDT, profesyonel danışmanlar olarak bizlerin ciddi travma ya da kederi dikkate alan gelişimsel öyküyü (tarihçeyi) test etmemiz gerektiğini savunur.
• Özel ilgi, her kişilik tipinin güçlü yanlarının olumlu olarak yeniden çerçevelenmesine verilir,
• Danışan nasıl düşünür? böyle düşünmeye başlamasının yolları, nedir gibi sorularla ilgilenir.
• GDT, yaşam boyu gelişimsel büyümeye yönelimli bir süreçtir.
• GDT insan potansiyelinin olumlu olduğuna inanır
• Psiko-terapinin üretken olmayan krallığı olduğunu düşünen GDT bakış açısı geleneksel kuramların nasıl daha etkili kullanılacağını da gösterir
• Başkalarının duygularını anlamak ve anladığını hissettirmeye çok önem verir.
• Gelişimsel Danışma ve Terapinin yapısalcı felsefesinde danışman gerçeklik dünyasını yaratır ama iki ana sınırlılıkla

1. kendi bilişsel yapısının sınırlılığı ile
2. çevresindeki kültürel ve sosyal yapının sınırlılığı ile..

Pek çok danışman, danışmalarına danışanları geleneksel kuramların (insancıl, davranışsal, psikodinamik gibi) gözüyle bakarak başlar. Yaşam boyu sonuçlara temellenen bakış açısından çıkan gelişimsel kuram dikkate alındığında ve böylece klinik müdahaleler gelişimsel kuramdan ayrı kalmaya devam etme eğilimdedir. Sonuçta danışmanlar kuramların kendilerinden çok gerçek olayların üzerinde durmalıdırlar. “nasıl olduğunu göremezseniz ne olduğunu da göremezsiniz” (Segal 1986 ;Akt Ivey, Goncalves, 1988).

Mini bir uygulama:

Yaşamımızda bir dizi gelişimsel geçişler yaşarız. Bunlar bizi zorlayan deneyimler de olabilirler bazen. Bu alıştırmada önce rahatlayarak geçiş dönemlerinizden birine odaklaşın. Daha çok gelen imaja (renk, koku, ses, ortam, duygu vb) odaklaşın.

1. bu imajla ilgili düşünce ve duygularınız neler olabilir?
2. geçiş zamanı sizin için ne demek?
3. Bu gelişimsel süreçte SIZE kimler yardım etti?

Danışmalar ve terapiler felsefeye dayalıdır:

Aslında 1900lerden önce psikoloji, felsefenin alt alanı olarak adlandırılıyordu. Ivey’e göre yeniden bir araya gelmenin zamanıdır. Platon’un ve Piaget’in bilişle ilgili söyledikleri onun ilgisini çekmiştir. İki görüş arasında bazı ortaklıklar bulmaktadır. İkisi de yaşamı somut olan ve soyut olan olarak iki gebre ayrılabilir. Aşağıda şema bu özellikler verilmektedir:

Dünya görüşü Piaget Platon
Somut dünya duyusal motor hayal edilen
İşlem öncesi dönem inanç
Somut işlemler dönemi
---------------------somut ve soyut dünya arasındaki çizgi--------------------
soyut dünya soyut işlemler düşünme
soyut sonrası diyalektik

• tüm bilişsel yapıların işe yarar olduğunu daha iyi daha kötüsünün olmadığını belirtir.
• daha çok hiyerarşik olan bu yaklaşımlar yerine helezonik yapıdan söz eder..
• Gelen danışan somutsa soyuta, soyutsa somut bakış açısına yöneltilmeli. İki yanı da yaşatmalı..
• Bilişsel yapımız gerginlik ve geçiş anlarında çocukluktaki yapımıza geri dönme eğilimindedir.
• Şimdi ve burada yaşamayı çok önemser.
• görüldüğü gibi somut ve soyut dünya olarak ikiye ayrılabilir.
• Ivey farklı bir yapı kabul eder: Duyusal motor, somut, soyut ve sistemik/diyalektik.

(NOT YAZIMI DEVAM ETMEKTEDİR….)

• Ivey, A.E., and Goncalves, O.F. (1988). Developmental therapy: Integrating Developmental processes into the clinical Practice Journal of Counseling Development, 66; 406-413.
• Ivey, A.E., and Ivey, M.B. (1998). Reframing DSM-IV: Positive strategies from Developmental Counseling and Therapy. Journal of Counseling Development, 76; 334- 350.
• Ivey, A.E. (1991). Developmental Strategies for Helper, Armherst MA Microtraining Association.