http://yunus.hacettepe.edu.tr/~tonta/courses/fall2000/kut780/k780takvim2002.htm

H.Ü. Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü

KÜT 780: Kütüphanecilikte Son Gelişmeler: Dijital Kütüphaneler (Güz 2002)
Yaşar Tonta tonta@hacettepe.edu.tr

Ders Programı

Not: Her hafta verilen okuma parçalarına daha sonra eklemeler yapacağım. Bu sayfayı ara sıra gözden geçirmenizde yarar var. Her hafta verilen okuma parçaları bir sonraki hafta işlenecek konuya hazırlanmak içindir. -yt

Dijital kütüphanelerle ilgili açıklamalı bir kaynakça için bkz. Digital library bibliography. http://www-diglib.stanford.edu/~testbed/dlbibs/dlbib.html

Kaynakçada 1000'den fazla kaynak var ve yaklaşık 400 tanesine çevrimiçi erişilebiliyor. Kaynakça üzerinde arama yapmak da mümkün. Bunun için aşağıdaki adresi deneyebilirsiniz: http://liinwww.ira.uka.de/bibliography/Misc/digital.library.html

14/10 Giriş

Okuma parçaları: Lesk, Practical digital libraries. 1. bölüm: "Evolution of Libraries"
Michael Lesk, Why digital libraries? 
Borgman, What are digital libraries. Competing visions. Info Proc & Mgmt 35: 227-243, 1999 
Dijital kütüphane tanımları için bkz. Ed Fox. Definitions. 
Michael Lesk, Books into Bytes: Going Digital. Scientific American, March, 1997. 
Henüz okuma fırsatı bulamayanlar için tarihi bir makale: Vannevar Bush. As We May Think. Atlantic Monthly. July 1945.   

21/10 Dijital Kütüphane nedir?

Okuma parçalarının tartışılması 
Okuma parçaları: Atkinson, Ross. "Library Functions, Scholarly Communication, and the Foundation of the Digital Library: Laying Claim to the Control Zone." The Library Quarterly 66 (July 1996): 239-265.
Michael Lesk, The Future Value of Digital Information and Digital Libraries
Jeffrey R. Young, "‘Superarchives‘ Could Hold All Scholarly Output," Chronicle of Higher Education, July 5, 2002, pp. A29-30
Bir sonraki ders için dijital derme ve dijital kütüphane örnekleri/projeleri için lütfen aşağıdaki sitelerden en az ikisini inceleyerek geliniz. Bu sitelerle ilgili birer sayfalık yazılı tanıtım notu (misyon, kapsam, içerik, seçim ölçütleri, düzenleme, hedef kullanıcı kitlesi, vd.) hazırlayınız ve sınıfta 3-5 dakikalık bir sunum yapmak için hazırlıklı olunuz. (Örnekler ve adreslerin çoğu Ed Fox'un ve Deborah Barreau'nun sayfalarından alınmıştır).
Dijital kütüphane işlevi olan siteler: 
Amerikan Ulusal Bilim Vakfı (NSF) tarafından desteklenen Amerikan Ulusal Bilim Dijital Kütüphanesi (NSDL) projesiyle ilgili siteler: 
NSDL, SMETE.ORG, DLESE, iLumina, CSTC ve test versiyonu, ResearchIndex, CiteSeer: Scientific Literature Digital Library, CITIDEL, ENC, MERLOT, Mathwright, MathDL

 (Bildiğiniz ticari/ticari olmayan yerli-yabancı diğer dijital kütüphaneleri ve Amerikan Ulusal Bilim Vakfı tarafından desteklenen dijital kütüphane projelerinin (Digital Library Initiative) web sayfalarını da inceleyebilirsiniz.) 

28/10 Dijital derme ve dijital kütüphane örnekleri

Okuma parçaları: Lesk, Practical digital libraries. 8. bölüm: "Collections and Preservation", s. 173-196
Brancolini, Kristine R. (2000).  "Selecting research collections for digitization: Applying the Harvard model."  Library Trends, 48 (4): 783-798
Holleman, Curt (2000).  "Electronic resources: Are basic criteria for the selection of materials changing?"  Library Trends, 48 (4): 694-710.

04/11 Dijital kütüphanelerde derme yönetimi 

Okuma parçaları: Lesk, Practical digital libraries. 2. ve 3. bölümler: "Text Access Methods", "Images of Pages". 
Robert Molyneux, File Formats Encountered on the Internet;  
ASCII'nin ve "byte"ın tarihçesi için bkz. "Bob Bemer and Communication (ASCII)" ve "Why is a byte 8 bits? Or is it?"

11/11 Dijitalleştirme yöntem ve teknikleri I: formlar ve süreçler

Okuma parçaları: Lesk, Practical digital libraries. 4. bölüm: "Multimedia Storage and Access"
A.R. Kenney, O.Y. Rieger and R. Entlich, Moving theory into practice: Digital imaging tutorial. Cornell University Library Research Department, 2000-2002. (Tam metin. Son derecede profesyonelce hazırlanmış bir "tutorial". Dijitalleştirmeyle ilgili pek çok konu ele alınmış.)
A.R. Kenney and Steven Chapman, Digital imaging for libraries and archives. Ithaca, NY: Cornell University Library Dept. of Preservation and Cons,   1996. (Bilkent Ü. Küt. Z681.3.D53 K36 1996) (Kitabı ben ödünç aldım ve gözden geçirdim. İçindeki malzeme aşağı yukarı yukarıdaki web sitesiyle aynı. Ancak yukarıdaki web sitesi çok daha iyi hazırlanmış. Bu kitabın yeni basımı da var ama... tam metnine erişme şansımız yok. Yeni basımın yukarıdaki "tutorial"ı tamamlayıcı olduğu belirtiliyor. A.R. Kenney and O.Y. Rieger Moving Theory into Practice: Digital Imaging for Libraries and Archives, Research Libraries Group, 2000.) 

18/11 Dijitalleştirme yöntem ve teknikleri II: çoklu ortam depolama ve erişim

Okuma parçaları: Lesk, Practical digital libraries. 5. bölüm: "Knowledge Representation Methods"

25/11 Dijital kütüphanelerin düzenlenmesi: dizinleme, kataloglama

William Y. Arms, Digital libraries. Cambridge, MA: MIT Press, 2000. 10-12. bölümler: "Information Retrieval and Descriptive Metadata", "Distributed Information Discovery," ve "Object Models, Identifiers, and Structural Metadata" .

IFLA. Digital Libraries: Metadata Resources. www.ifla.org (Metadata konusuyla ilgili en zengin web sitesi)

"Dublin Core FAQ." (2000-03-28.) http://dublincore.org/resources/faq/

Bearman, D., Miller, E., Rust, G., Trant, J. ve Weibel, S. (January 1999). A

common model to support interoperable metadata: progress report on

reconciling metadata requirements from the Dublin Core and INDECS/DOI

communities. D-Lib Magazine [Çevrimiçi] 5(1). Elektronik adres:

http://www.dlib.org/dlib/january99/bearman/01bearman.html  (11 Aralık 2002)

 

Roszkowski, M. and Lukas, C. A distributed architecture for resource

discovery using metadata. D-Lib Magazine [Çevrimiçi] Elektronik adres:

http://www.dlib.org/dlib/june98/scout/06roszkowski.html  (11 Aralık 2002)

 

Baca, M. (ed.) (1998). Introduction to metadata: Pathways to digital information. Los Angeles: Getty Information Institute. Version 2.0. (J. Paul Getty Trust, 1998). (Çevrimiçi) Elektronik adres:  http://www.getty.edu/research/institute/standards/intrometadata/index.html (Bu kaynakta metadatayla ilgili makaleler, metadata sözlüğü, kısaltmalar, "crosswalk"la ilgili makale ve adresler yer alıyor. Bir kısmına aşağıda doğrudan bağlantı verilmektedir.)

 

Gilliland-Svetland, A.J. (2001). "Introduction to metadata: Setting the stage." In Baca, Murtha, ed., Introduction to Metadata: Pathways to Digital Information. Version 2.0. (J. Paul Getty Trust, 1998). (Çevrimiçi) Elektronik adres: http://www.getty.edu/research/institute/standards/intrometadata/2_articles/index.html

 

Gill, T. "Metadata and the World Wide Web." In Baca, M., ed., Introduction to Metadata: Pathways to Digital Information. Version 2.0. (J. Paul Getty Trust, 1998). (Çevrimiçi) Elektronik adres: http://www.getty.edu/research/institute/standards/intrometadata/2_articles/gill/index.html.

 

Woodley, M. (1998). Crosswalks: The path to universal access? In Baca, M., ed., Introduction to Metadata: Pathways to Digital Information. Version 2.0. (J. Paul Getty Trust, 1998). (Çevrimiçi) Elektronik adres:  http://www.getty.edu/research/institute/standards/intrometadata/2_articles/woodley/index.html (Crosswalk bir standarttan diğerine, örneğin USMARC'tan EAD'ye ya da DC'den EAD'ye, çevirme yazılımı)

Metadata  acronyms & URLs. In Baca, M., ed., Introduction to Metadata: Pathways to Digital Information. Version 2.0. (J. Paul Getty Trust, 1998). (Çevrimiçi) Elektronik adres:  http://www.getty.edu/research/institute/standards/intrometadata/5_acronyms/index.html

Metadata glossary. In Baca, M., ed., Introduction to Metadata: Pathways to Digital Information. Version 2.0. (J. Paul Getty Trust, 1998). (Çevrimiçi) Elektronik adres: http://www.getty.edu/research/institute/standards/intrometadata/4_glossary/index.html

Metadata Standards Crosswalks, In Baca, M., ed., Introduction to Metadata: Pathways to Digital Information. Version 2.0. (J. Paul Getty Trust, 1998). (Çevrimiçi) Elektronik adres:  http://www.getty.edu/research/institute/standards/intrometadata/3_crosswalks/index.html

Kaynak, E.A. (2001). Elektronik kaynakların bibliyografik denetimi ve metadata. Bilgi Dünyası, 2(2): 188-205.

Küçük, M.E., Olgun, B. ve Sever, H. (2000). Application of metadata concepts to discovery of Internet resources. Tatyana Yakhno (ed.). Advances in information systems: First international conference proceedings/ADVIS 2000, İzmir, Turkey, October 25-27, 2000 içinde (304-313). Berlin: Springer.

Küçük, M.E. ve Al, U. (2001). Metadata kavramı. Bilgi Dünyası, 2(2): 169-187.

Lynch, C. (2001). Metadata harvesting and the Open Archives Initiative. (Çevrimiçi). ARL Bimonthly Report, no. 217, s. 1-9. Elektronik adres:  http://www.arl.org/newsltr/217/mhp.html

Lynch, C. (1998). The Dublin Core Descriptive Metadata Program: Strategic Implications for Libraries and Networked Information Access. ARL Newsletter 196, February 1998. (Çevrimiçi). Elektronik adres: http://www.arl.org/newsltr/196/dublin.html

Miller, E. (1998).  “An introduction to the Resource Description Framework.” D-Lib Magazine. http://www.dlib.org/dlib/may98/miller/05miller.html

Olgun, B. ve Sever, H. (2000). Kaynak keşif yeteneğinin artırılması için Internet kaynaklarının içeriklerinin standart biçimde tanımlanması. Bilgi Dünyası, 1(1): 56-88.

Smith, T. (1996).  “The Meta-Information environment of digital libraries.”  D-Lib Magazine. http://www.dlib.org/dlib/july96/new/07smith.html

02/12 Dijital kütüphanelerin düzenlenmesi: metadata standartları, veri tabanı yaratma

Lesk, Practical digital libraries. 7. bölüm: "Usability and Retrieval evaluation"

William Y. Arms, Digital libraries. Cambridge, MA: MIT Press, 2000. 8. bölüm "User Interfaces and usability"

Dönem ödevi 

09/12 Dijital kütüphane mimarisi; arabirimler 

Lesk, Practical digital libraries. 9. bölüm: "Economics"

William Y. Arms, Digital libraries. Cambridge, MA: MIT Press, 2000. 6. bölüm "Economic and legal issues"

Montgomery, Carol Hansen, and Donald W. King, Comparing Library and User Related Costs of Print and Electronic Journal Collections: A First Step Towards a Comprehensive Analysis. D-Lib Magazine, 8(19), October 2002. (Erişim tarihi: 3 Aralık 2002) 

Thomes, Kate. (June 2000). "The economics and usage of digital library collections." ARL Bimonthly Report No. 210. Elektronik adres: http://www.arl.org/newsltr/210/econ.html (Erişim tarihi: 19 Aralık 2002)  (2000 yılında aynı adla yapılan konferansta sunulan bildirilerin kısa özetlerini veren bir yazı. Makalenin sonunda arXiv.org, JSTOR, PEAK, SPARC gibi belli başlı dijital inisiyatiflerin adresleri de var. Konferansta sunulan bildirilerin birçoğunun tam metinlerine http://www.si.umich.edu/PEAK-2000/ adresinden erişilebilir.)

16/12 Dijital kütüphanelerin yönetimi: ekonomi

Lesk, Practical digital libraries. 10. bölüm: "Intellectual property rights"

William Y. Arms, Digital libraries. Cambridge, MA: MIT Press, 2000. 6. bölüm "Economic and legal issues"

IFLA Telif Hakları Dizini. http://www.ifla.org/II/cpyright.htm

IFLA Position on Copyright in the Digital Environment. (August 2000). http://www.ifla.org/V/press/copydig.htm (19 Aralık 2002).

"Of bees and lighthouses" The Economist February 23, 1991, s. 72-73. (Kısa ama önemli bir makale.)

Sağsan, Mustafa. (Kasım 2002). Sanal alemde hak arayışları: Internet'te telif hakkı sorununun boyutlarına kısa bir bakış. Düşünceler No. 58, s. 23-31. 

Samuelson, Pamela. “Copyright and digital libraries,” Communications of the ACM 38(4): 15-21, 110, April 1995. 

Samuelson, Pamela. "Is Information Property?" Communications of the ACM 34(3): 15+, March 1991. (ASCII kopyasına http://www.ifla.org/documents/infopol/copyright/samp6.txt adresinden erisebilirsiniz.)

23/12 Dijital kütüphanelerin yönetimi: entellektüel mülkiyet hakları

Coffman, Steve (1999).  "Building Earth's largest library: Driving into the future."  Searcher, 7 (3) March, http://www.infotoday.com/searcher/mar99/coffman.htm (18 Aralık 2002)

Coffman, Steve (1999).  The Response to "Building Earth's largest library: Driving into the future."  Searcher, 7 (7) July/August, http://www.infotoday.com/searcher/jul99/coffman.htm (18 Aralık 2002)

30/12 Dağıtık dijital kütüphaneler

Michael Lesk. Digital Libraries: A Unifying or Distributing Force?

Lesk, Practical digital libraries. 12. bölüm: "Future: Ubiquity, diversity, creativity, and public policy"

06/01  Dijital kütüphanelerin geleceği

Son günleme tarihi: 19 Aralık 2002
© Yaşar Tonta
tonta@hacettepe.edu.tr