H.Ü. Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü

KÜT 655: Elektronik Bilgi Kaynakları ve Bilgi Hizmetleri (Güz 2003)

Yaşar Tonta <tonta@hacettepe.edu.tr>

ÖDEV II

ARAMA MOTORLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ

Bu ödev iki bölümden oluşmaktadır. İlk bölümün amacı yabancı arama motorlarını ve süper arama motorlarını, ikinci bölümün amacı ise Türkçe arama motorlarını değerlendirmektir. Ödevin geçme notuna etkisi: 15 puan. Son teslim tarihi: 4 Kasım 2003 13:00

I. BÖLÜM: YABANCI ARAMA MOTORLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ

İlk bölümün amacı yabancı arama motorlarını ve süper arama motorlarını değerlendirmektir. Aşağıda verilen soru listesinde yer alan sorulardan en az iki tanesini yanıtlamak için kendi seçeceğiniz en az iki yabancı arama motoru (Google, Altavista, Yahoo, Teoma, vd.) üzerinde arama yapınız. (İlginizi çeken, kendi belirleyeceğiniz sorularla da arama yapabilirsiniz. Ancak listedekilerin çoğu arama açısından daha problematik sorular.) Türkçe soru cümlelerini yabancı arama motorlarını kullanarak da yanıtlamayı deneyebilirsiniz. (Bu size yabancı arama motorlarının Türkçe siteleri dizinleyip dizinlemedikleri hakkında bilgi verecektir.)

Arama motorlarından elde edilen sonuçları birbirleriyle karşılaştırınız. Karşılaştırmada aşağıdaki ölçütleri kullanınız:

Kapsam, dizinlenen alanlar (örneğin, başlık, özet, tam metin, vs.), arama özellikleri (Boole işleçleri, probabilistik, mönü, yakınlık işleçleri, kesme, vd.), sonuçların sıralanması (rasgele, ilgililik oranına göre, doküman tarihine göre, vs.), sunum (künye, özet, tam metin), ikilemelerin (duplication) ayıklanması, ne kadar sıklıkla güncellendiği, vs.

Benzer değerlendirmeler için bizim (Y. Tonta, Yıltan Bitirim ve Hayri Sever) Türkçe Arama Motorlarında Performans Değerlendirme (Ankara: Total Bilişim, 2002) adlı kitabımıza (kitabın özeti ve tam metni için bkz. http://yunus.hacettepe.edu.tr/~tonta/yayinlar/ozet.pdf; http://yunus.hacettepe.edu.tr/~tonta/yayinlar/kitap/kapak.htm kitaba dayanan bir bildiri için bkz. Y. Bitirim, Y. Tonta ve H. Sever, “Information Retrieval Effectiveness of Turkish Search Engines,” In Tatyana Yakhno, ed. Advances in Information Systems: Second International Conference, ADVIS 2002, İzmir, Turkey, October 23-25, 2002, Proceedings. (pp. 93-103). Berlin: Springer-Verlag, 2002. (PDF kopyası  http://yunus.hacettepe.edu.tr/~tonta/yayinlar/se.pdf);  İrem Soydal'ın Web Arama Motorlarında Performans Değerlendirmesi (Ankara: Hacettepe Üniversitesi, 2000) adlı yüksek lisans tezine ve bu kaynaklarda anılan ya da kendi bulduğunuz diğer makalelere bakabilirsiniz. Bunun yanı sıra Search Engine Watch (http://www.searchenginewatch.com) adlı sitede arama motorları çok daha spesifik olarak birbiriyle karşılaştırılıyor. 

Tarama sonucu bulduğunuz bilgilerden yararlanarak önce konu hakkında kısaca bilgi veriniz. (Örneğin, “digital object identifiers” nedir? Hangi amaçla kullanılır? Benzeri standartlardan (URL, URI, URN...) farkı nedir? vb. gibi.) Daha sonra konuyla ilgili olarak ziyaret edilebilecek en önemli gördüğünüz adresleri sıralayınız. Bu bölüm için değerlendirme raporunuz üç sayfa civarında olmalı (tek satır, 12 punto NY Times Roman veya 10 punto Arial).

Arama için kullanabileceğiniz soru cümleleri:

  1. “evaluation of search engines and meta-search engines”
  2. “drug dealing and drug smuggling via the Internet”
  3. "electronic libraries"
  4. “information ecology”
  5. "history of rock music"
  6. “digital object identifiers”
  7. "rubbish theory"
  8. “universal resource identifiers”
  9. “collection development in digital libraries”
  10. “information economy”
  11. “copyright and digital information”
  12. “Viagra and its adverse affects”
  13. “multiagent system architecture”
  14. "panda syndrome"
  15. “SICI”
  16. "PII"
  17. "NESLI"
  18. "DTV
  19. “Dublin Core Metadata Element Set”
  20. “Electronic Freedom of Information Act”
  21.  “Information Retrieval and Interchange Standards”
  22. “TERENA” (Trans-European Research and Education Networking Association)
  23. "Coalition for Networked Information"
  24. "Defense Technical Information Center"
  25. “Internet Society” (Uluslararası Internet Derneği)
  26. “Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi”
  27. “World Wide Web Consortium” (W3 olarak da biliniyor)
  28. “İnternet Üst Kurulu”
  29. "Yaşar Kemal"
  30. "Necip Mahfuz" veya "Najeeb Mahfooz"
  31. "Henry Petrosky"
  32. “Clifford Lynch” veya “Clifford A. Lynch” (sonuçlar farkediyor mu?)
  33. "Michael Keeble Buckland"
  34. "John N'ganga Gathegi"
  35. “Yasar Tonta” veya “Yaşar Tonta” (sonuçlar farkediyor mu? Türkçe arama motorları üzerinde de aynı aramayı yapınız.)

II. BÖLÜM: TÜRKÇE ARAMA MOTORLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ

İkinci bölümün amacı Türkçe arama motorlarını değerlendirmektir. Bu bölümde aşağıda verilen dört soruyu beş farklı Türkçe arama motoru üzerinde aramanız ve sonuçları değerlendirmeniz beklenmektedir. Aramalar aşağıdaki Türkçe arama motorları üzerinde gerçekleştirilecektir:

1.      Arama (www.arama.com)

2.      Arabul (www.arabul.com)

3.      E-kolay (arama.e-kolay.net)

4.      Netbul (www.netbul.com)

5.      Superonline (arama.superonline.com)

Aramalar için kullanacağınız sorular ise şunlardır:

1.      “Türkçe arama motorları”

Genelde Türkçe arama motorlarından, özelde Türkçe arama motorlarının performans ölçümlerinden söz eden, arama motorlarını birbiriyle karşılaştıran ve istatistiksel veriler içeren belgeler* ilgili sayılacaktır.

(*Bu ödevde “belge” terimi kabaca “web sitesi” ya da “web sayfası” anlamında kullanılmaktadır. Arama motorları tarafından erişilen “belge” doğrudan istenen bilgiyi içerebilir ya da bu tür belgelerin bağlantı adreslerini verebilir. “Belge”,  metin türü bilgilerin yanı sıra ses, görüntü, vs. de içerebilir.)  

2.      “Bilgi Edinme Hakkı Kanunu”

10 Ekim 2003’te TBMM’de kabul edilen söz konusu yasanın tam metnini ya da özetini veren, yasanın kabul edilmesi aşamasında yapılan tartışmaları içeren ya da yasayla ilgili bilgi içeren belgeler ilgili sayılacaktır.

3.      “intihal”

Eski dilde “intihal”, “aşırma”, “apartma”, “çalma” gibi anlamlar içermektedir ve daha çok entellektüel mülkiyet ürünlerinden izinsiz yapılan (ç)alıntıları nitelemek için kullanılır. Akademik topluluktaki intihaller ile ilgili bilgiler içeren ve söz konusu intihallerden örnekler veren belgeler ilgili sayılacaktır.  

4.      “Atatürk ve Fikriye Hanım”

Mustafa Kemal Atatürk ve Fikriye Hanım arasındaki ilişkiden söz eden belgeler ilgili sayılacaktır.

Değerlendirme nasıl yapılacak?

·        Sorular arama motorlarında “basit” arama modunda yapılacaktır. (Bazı arama motorlarında “ileri” arama seçeneği de olabilir. “İleri” arama modunu kullanmayınız.)

·        Her soruda istenen türde belgeleri bulmak için soruyu nasıl formüle edeceğinize karar veriniz. Her sorgu cümlesini her arama motorlarına girdiğiniz haliyle not ediniz (örneğin, “Atatürk VE Fikriye Hanım” ya da “+Atatürk +Fikriye Hanım” şeklinde)

·        Her arama motoru ve her soru için elde ettiğiniz erişim çıktısında yer alan ilk 10 belgenin künyesini (yani ilk ekranda yer alan bilgileri) bastırınız ya da elektronik ortama kaydediniz. (Soru penceresinde bir önceki aşamada girdiğiniz “formel” soru cümlesi de yer almalıdır.)

·        Belgelerin ilgili olup olmadıklarına her bağlantıyla ilgili olarak erişim sayfasında (ilk ekran) verilen kısa bilgiye (“metadata”) dayanarak karar vermeniz beklenmektedir. (Yani erişilen bağlantılara tıklamanızı beklenmiyor.) Bu bilgi genellikle belgenin başlığı, URL adresi ve yaklaşık 250 karakterden oluşan özetiyle sınırlıdır.

·        Erişilen belgelerden ilk 10 tanesinin soruyla ilgili olup olmadığına karar veriniz. Çıktı üzerinde en ilgili bulduğunuz belgeye “1”, daha az ilgili bulduğunuz belgeye “2”, …, “en az ilgili bulduğunuz belgeye “5” veriniz. Erişilen ilk 10 belgenin hepsi soruyla ilgiliyse sadece 5 tanesini numaralayınız. İlgili bulmadıklarınıza bir değer vermek zorunda değilsiniz. Yani ilk 10 içinde sadece 3 belge şu ya da bu şekilde soruyla ilgiliyse 1’den 3’e kadar numara verip, diğerlerini boş bırakabilirsiniz. (Not: Sizin en ilgili bulduğunuz belgeyi arama motoru ilk sırada getirmeyebilir.)

·        Deneyimlerinize dayanarak Türkçe arama motorlarıyla ilgili (ilk bölümdekine benzeyen) kısa (2 sayfa) bir değerlendirme yapınız.

·        İlgili erişim çıktısını ya da elektronik ortama kaydettiğiniz belgeyi değerlendirmelerle birlikte basılı olarak teslim ediniz.

Not: Bu ödev tahmin ettiğinizden daha uzun zaman alabilir.

Son güncelleme tarihi: 21 Ekim 2003

Yaşar Tonta

mailto://tonta@hacettepe.edu.tr